İş güvencesi işçinin korunması ilkesi ile doğrudan bağlantılı bir kavramdır. İşveren, iş güvencesi kapsamında olan işçiler için iş akdinin feshinde geçerli neden gösterme zorunluluğu altındadır. İş güvencesi kapsamında olan işçilerin iş akdinin feshinde geçerli bir neden bildirilmezse işe iade davası açabilir.
Ancak her işçi iş güvencesi koruması altında değildir. İş Kanunu’nun 18. maddesi‘ne göre;
“30 veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde en az altı aylık kıdemi olan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesini fesheden işveren, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, iş yerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır.”
İş güvencesinden yararlanma koşulları şu şekilde sayılabilir:
1. İşçi 4857 sayılı İş Kanunu veya 5953 sayılı Basın İş Kanunu kapsamında olmalıdır.
2. İşçi belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışan bir işçi olmalıdır.
İş sözleşmesinin tarafları, yaptıkları iş sözleşmesinin belirli bir süre için hüküm ifade edeceğini açık veya örtülü biçimde kararlaştırmamışlarsa, bu iş sözleşmesi belirsiz süreli iş sözleşmesidir.
3. İşçi, işverenin aynı iş kolunda 30 veya daha fazla işçi çalıştırdığı bir işyerinde çalışıyor olmalıdır.
İş sözleşmesinin feshinde aranan geçerli neden gösterme zorunluluğu ancak otuz veya daha fazla işçinin çalıştırıldığı iş yerlerinde uygulanır. İşverenin aynı iş kolunda birden fazla işyerinin bulunması halinde, işyerinde çalışan işçi sayısı, bu işyerlerinde çalışan toplam işçi sayısına göre belirlenir. (4857 s.K.m.18/IV.c.2)
İşyerinde çalışan işçi sayısının belirlenmesinde işçilerin belirli veya belirsiz süreli iş sözleşmesiyle ya da tam veya kısmi süreli iş sözleşmesiyle çalışmasının bir önemi yoktur. İşyerindeki izinli veya raporlu işçiler de bu sayıya dâhil edilir. Ancak işyerinde memur, stajyer, çırak, meslek eğitimi gören öğrenci, alt işveren işçisi, ödünç işçi olarak çalışanlar bu sayının belirlenmesinde dikkate alınmaz.
İşyerinde otuz veya daha fazla işçi çalışıp çalışmadığı, iş sözleşmesinin feshi tarihi itibariyle belirlenmelidir. Bunun ispat yükü işçi üzerindedir.
Kanununda öngörülen otuz işçi koşuluna ilişkin hüküm nispi emredici nitelikte olup, bu sayının sözleşmeler ile düşürülebilmesi ya da ortadan kaldırılabilmesi mümkündür.
4. İşçinin kıdemi aynı işyerinde 6 aydan az olmamalıdır.
İşyerinde altı aydan az kıdemi bulunan işçilerin iş sözleşmelerinin feshinde işverenin geçerli nedene dayanma zorunluluğu yoktur. İşçinin altı aylık kıdemi, aynı işverenin bir veya değişik iş yerlerinde geçen süreler birleştirilerek hesap edilir. Burada önemli olan işçinin aynı işveren bünyesinde çalışmış olmasıdır. Aynı işverene ait değişik iş yerlerinin aynı iş kolunda olması gerekmez.
Altı aylık sürenin başlangıcı işçinin fiilen işe başladığı tarih kabul edilmelidir. İşçinin altı aylık kıdeme sahip olup olmadığı fesih bildirimi tarihi esas alınarak belirlenmelidir. Bu nedenle fesih bildiriminden sonra işlemeye başlayacak olan bildirim süreleri altı aylık kıdemin saptanmasında dikkate alınamayacaktır.
Kanunda öngörülen altı aylık kıdem koşuluna ilişkin hüküm nispi emredici niteliktedir. Bu sayının sözleşmeler ile düşürülebilmesi ya da ortadan kaldırılabilmesi mümkündür.
5. İşçinin belirli konumdaki işveren vekili niteliğinde olmaması gerekir.
Hakkında geçerli nedenle fesih zorunluluğu uygulanmayacak işveren vekilleri işletmeninin bütününü yöneten işveren vekilleri ve yardımcıları ile işyerinin bütününü yöneten ve işçiyi işe alma ve işten çıkarma yetkisi bulunan işveren vekilleridir. Diğer işveren vekilleri hakkında ise, işyerinde otuz ve daha fazla işçi çalışıyor olması ve işçinin en az altı ay kıdeme sahip olması koşullarının gerçekleşmesi kaydıyla geçerli nedene dayanma zorunluluğuna ilişkin hükümler uygulanır.
Arz edilen iş güvencesi koşulları işe iade davasında dava koşullarıdır.Koşulları taşımayan işçinin açacağı işe iade davasında işin esasına girilmez, dava koşullarının mevcut olmaması nedeniyle davanın reddine karar verilir.
İşe iade davası ve sonuçlarının irdelendiği makalemizi buradan okuyabilirsiniz.
Diğer makalelerimize buradan ulaşabilir veya büromuzdan randevu almak için buraya tıklayabilirsiniz.