Bu makalemizde iş hukukunda kötüniyet tazminatı nedir, kötü niyet tazminatı ne zamana kadar istenebilir, kötü niyet tazminatı ne kadardır, işveren kötüniyet tazminatı isteyebilir mi gibi sorulara cevap bulmaya çalışacağız. Makalemizin sonunda kötüniyet tazminatı ile ilgili yargıtay kararları na yer verilmiştir.
Kötüniyet Tazminatı Nedir?
Kötüniyet tazminatı, feshe bağlı işçilik alacaklarından biridir. İşveren her ne kadar ihbar süresini tanıyarak veya ihbar tazminatını da ödeyerek işçisini işten çıkarma hakkına sahipse de, bunu yaparken iyiniyet ve dürüstlük kurallarına uygun davranmak zorundadır. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 17/6-7 maddelerinde düzenlenen kötüniyet tazminatı, kötüniyetli fesih yapan işvereni bildirim sürelerine ait ücretin (ihbar öneline ait ücretin) üç katı tutarında tazminat ödemeye mahkum eder. Düzenlemeye göre;
4857 sayılı Kanunu’nun 17/6. maddesine göre;
“İşverenin bildirim şartına uymaması veya bildirim süresine ait ücreti peşin ödeyerek sözleşmeyi feshetmesi, bu Kanunun 18, 19, 20 ve 21 inci maddesi hükümlerinin uygulanmasına engel olmaz. 18 inci maddenin birinci fıkrası uyarınca bu Kanunun 18, 19, 20 ve 21 inci maddelerinin uygulanma alanı dışında kalan işçilerin iş sözleşmesinin, fesih hakkının kötüye kullanılarak sona erdirildiği durumlarda işçiye bildirim süresinin üç katı tutarında tazminat ödenir. Fesih için bildirim şartına da uyulmaması ayrıca dördüncü fıkra uyarınca tazminat ödenmesini gerektirir.”
Feshin kötüniyetle yapıldığının ispat yükü davacı işçiye aittir.
İşçinin işvereni haklı bir nedene dayanarak şikayet etmesi, işçinin işveren aleyhine tanıklık yapması veya dava açması gibi nedenlerle yapılan fesihler Yargıtay kararlarına göre kötüniyetlidir ve kötü niyet tazminatı ödenmesini gerektirir.
Görüldüğü üzere işveren kötüniyet tazminatı isteyebilir mi sorusunun cevabı da 4857 sayılı Kanun’un 17/6. maddesinde verilmiştir. Buna göre işverenin işçiden kötüniyet tazminatı istemesi mümkün değildir.
Kötüniyet Tazminatı Ne Kadar?
Yukarıda da kısaca bahsettiğimiz üzere, işverenin iş akdini iyiniyet ve dürüstlük kurallarına aykırı biçimde feshetmesi halinde ihbar öneline ait ücretin üç katı tutarındaki meblağ işçiye kötüniyet tazminatı ödenir. Bu bedelin belirlenmesinde 4857 sayılı Kanunu’nun 32. maddesinde düzenlenen ücrete ek olarak ödenen para veya para ile ölçülebilen menfaatler de göz önünde tutulmalıdır.
İşverenin iş akdinin feshinde bildirim süresine uymaması halinde işçiye hem ihbar tazminatı hem de ihbar tazminatının üç katı tutarında kötü niyet tazminatı ödenecektir.
İhbar tazminatı ve ihbar süresinin irdelendiği makalemize buradan ulaşabilirsiniz.
Kötüniyet Tazminatı ve İşe İade
Kötüniyet tazminatı iş güvencesi kapsamı dışındaki işçilere ödenen bir tazminat türüdür. İşçi;
- 4857 sayılı İş Kanunu veya 5953 sayılı Basın İş Kanunu kapsamındaysa,
- Belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışıyorsa,
- İşverenin aynı iş kolunda 30 veya daha fazla işçi çalıştırdığı bir işyerinde çalışıyorsa,
- Kıdemi 6 az değilse
- Belirli konumdaki işveren vekili niteliğinde değilse, bu durumda iş güvencesi kapsamında sayılır.
Bu hususta ayrıntılı bilgi için “İş Güvencesi Nedir?” başlıklı makalemize buradan ulaşabilirsiniz.
Anlatılan nitelikleri taşıyan, kısacası iş güvencesi kapsamında olan işçiye kötüniyet tazminatı ödenmez. İş güvencesi kapsamındaki işçilerin iş akdinin geçersiz nedenle ve kötüniyetli feshi halinde, kötüniyet tazminatı değil. açacakları işe iade davası ile iş güvencesi tazminatı ve boşta geçen sürelere ait ücreti işverenden talep edebilirler.
Yine bu hususta ayrıntılı bilgi için “İşe İade Davası Nedir?” başlıklı makalemizi buradan okuyabilirsiniz.
Kötüniyet Tazminatı Ne Zamana Kadar İstenebilir?
Kötüniyet tazminatı feshe bağlı işçilik alacaklarındandır ve kötüniyet tazminatı zamanaşımı süresi 5 yıldır.
4857 sayılı İş Kanunu’nun Ek 3. Maddesine göre; “İş sözleşmesinden kaynaklanmak kaydıyla hangi kanuna tabi olursa olsun, yıllık izin ücreti ve aşağıda belirtilen tazminatların zamanaşımı süresi beş yıldır. a) Kıdem tazminatı. b) İş sözleşmesinin bildirim şartına uyulmaksızın feshinden kaynaklanan tazminat. c) Kötüniyet tazminatı. d) İş sözleşmesinin eşit davranma ilkesine uyulmaksızın feshinden kaynaklanan tazminat.”
Kötüniyet Tazminatı İle İlgili Yargıtay Kararları
- “…Somut olayda dosya kapsamına göre davalı işverenin davacı işçiyi işten çıkartmasında kötü niyetli davrandığına ilişkin yukarıda yazılı esaslara uygun bir eylem ve bildirimde bulunmadığı, bu sebeple feshin kötü niyetle yapılmadığı anlaşıldığından mahkemece kötüniyet tazminatı taleplerinin reddi gerekirken hatalı olup, bozmayı gerektirmiştir…” (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 2017/21489 E, 2017/10427 K, 17/06/2017 T)
- “…Somut olayda davacı işçinin, dava dışı işçi …’nin dosyasında davalı işverence tanık olarak gösterldiği, tanık olarak dinleneceği esnada tanıklığına gerek olmadığı ifade edilerek gönderildiği, davacının davalı lehine tanıklığa zorlandığı ancak kabul etmemesi üzerine işten çıkarıldığı gözetilerek feshin kötü niyete dayandığının kabulüyle davacı lehine kötüniyet tazminatına hükmedilmesi gerekirken yazılı şekilde reddi hatalıdır…” (Yargıtay 22. Hukuk Dairesi, 2015/23269 E, 2017/28645 E, 14/12/2017 T)
Diğer makalelerimize buradan ulaşabilir veya büromuzdan randevu almak için buraya tıklayabilirsiniz.