Bu makalemizde etik ihlal disiplin soruşturması usulü ayrıntılarıyla ele alınacaktır. Zira akademisyenler hakkında başlatılan etik ihlal sebebiyle disiplin soruşturmaları diğer disiplin soruşturmalarından oldukça farklıdır. Usuldeki farklılık etik ihlal sebebiyle başlatılan disiplin soruşturması sürecini etkileyecektir. Dolayısıyla etik ihlal disiplin cezası söz konusu olduğunda ilk değerlendirilen husus etik ihlal disiplin soruşturması sürecinin usulüne uygun yürütülüp yürütülmediği olmaktadır.
Etik İhlal Disiplin Soruşturması Usulü
Etik ihlal disiplin soruşturması usulü genel disiplin hukuku prensipleri ile özellikle bilimsel araştırma ve yayın etiğine ilişkin özel usulleri bir arada değerlendirilmelidir. Etik ihlal disiplin soruşturması hukuki geçerliliğinden bahsedebilmek için soruşturmanın başlatılması, yetkili kurulun belirlenmesi, tarafsız bir soruşturmacı atanması, delillerin toplanması, ilgilisine savunma hakkının etkili biçimde kullandırılması ve nihai karar mercinin doğru tayin edilmesi gerekir.
Etik İhlal Disiplin Soruşturması Süreci Nasıl Başlar?
Disiplin soruşturmasının hukuki geçerliliği, usulüne uygun bir başlangıca bağlıdır. Yargı kararları, soruşturmanın yetkili amir tarafından verilen yazılı bir onayla başlatılması gerektiği hususunda birleşmektedir. Dolayısıyla etik ihlal disiplin soruşturması süreci de Rektörlüğün oluru ile başlar. Etik ihlal disiplin soruşturması etik ihlal iddiasını içeren bir şikayet dilekçesi ile, yetkili amirin emri ile veya akademik kadroya müracaat sırasında değerlendirme jürisi tarafından iddia edilmesi ile başlatılabilir. Yine ÜAK’a yapılan doçentlik başvuruları sırasında, doçentlik jürisinin adayın çalışmalarında etik ihlal tespit etmesi ve süreç sonunda ÜAK Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu’nun bu yönde karar alması halinde de, bu karar ilgilinin görev yaptığı Üniversite’ye bildirilir. Bu durumda da ilgili hakkında etik ihlal disiplin soruşturması başlatılır.
Etik İhlal Disiplin Soruşturmasında Yetkili Kurul
Bilimsel araştırma ve yayın etiğine ilişkin disiplin cezası verilmesini gerektiren fiiller açısından soruşturma başlatılmadan önce 2547 sayılı Kanun gereğince oluşturulan ve davalı üniversite bünyesinde yer alan bilimsel araştırma ve yayın etiği kurulunca bir inceleme yapılması zorunludur. (İzmir BİM 5. İdare Dava Dairesi-2019/1717; Danistay-8. Daire-2020/6140). Dolayısıyla etik ihlal disiplin soruşturmasında yetkili kurul ilgili bilimsel araştırma ve yayın etiği kuruludur. Yönerge’ye göre sosyal ve beşer bilimler, sağlık bilimleri ve fen ve mühendislik bilimleri alanlarında bilimsel araştırma ve yayın etiği kurulu oluşturulmalıdır. Bu özel kurullar tarafından bir etik ihlal tespiti yapılmadan, Rektörlüğün disiplin cezası vermesi hukuka aykırıdır.
Etik İhlal Disiplin Soruşturmasında Soruşturmacının Tarafsızlığı
Etik ihlal disiplin soruşturmasında soruşturmacının tarafsızlığı diğer tüm disiplin soruşturmalarında olduğu gibi hayati öneme sahiptir. Etkili bir soruşturma ancak tarafsız bir soruşturmacı tarafından yapılabilir. Somut olay ile ilgisi bulunan veya soruşturulan ile husumeti veyahut yakınlığı bulunan soruşturmacının tarafsız olduğundan bahsedilemez.
Etik İhlal Disiplin Soruşturmasında Savunma Hakkı
Etik ihlal disiplin soruşturmasında savunma ve savunma hakkının etkin biçimde kullandırılması hayati önemdedir. Etik ihlal disiplin soruşturmasında savunma hakkı tanınmadan ilgiliye ceza verilemez. Ayrıca etik ihlal disiplin soruşturmasında savunma hakkı etkin biçimde kullandırılmalıdır. Bunun için isnadın açıkça bildirilmesi, Yönerge’ye göre 15 günden az olmamak üzere süre verilmesi ve savunmanın doğru zamanda alınması da gerekmektedir.
Etik İhlal Disiplin Soruşturmasında Etik Kurul Raporu
Etik ihlal disiplin soruşturmasında bilimsel araştırma ve yayın etiği kurulu kararı inceleme raporu niteliğindedir. Dolayısıyla etik ihlal disiplin soruşturmasında etik kurul raporu tavsiye niteliğinde olup, nihai karar Rektörlük tarafından verilmelidir. Yönergeye göre bilimsel araştırma ve yayın etiğine aykırı eylemlerde bulunduğu tespit edilen kişiler hakkında ilgili mevzuat uyarınca gerekli disiplin işlemleri ile diğer idari, hukuki ve cezai işlemler Yükseköğretim Kurumu tarafından yapılır.
Etik İhlal Disiplin Soruşturmasında Karar Merci
Ancak, verilecek cezanın ağırlığı isnat edilen etik ihlaline göre değişmektedir. 2547 sayılı Kanun‘a göre örneğin intihal etik ihlalinin karşılık cezası üniversite öğretim mesleğinden çıkarma cezası iken haksız yazarlık etik ihlalinin karşılık cezası aylıktan kesmedir.
Hangi cezanın verileceği etik ihlal disiplin soruşturması karar merciini değiştirmektedir. 2547 sayılı Kanun’a göre Uyarma ve kınama cezaları sıralı disiplin amirleri tarafından, rektörler ve bağımsız vakıf meslek yüksekokulu müdürleri hakkında Yükseköğretim Kurulu Başkanı tarafından verilir. Aylıktan veya ücretten kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulması veya birden fazla ücretten kesme cezaları kişinin görevli olduğu birimdeki disiplin kurulu kararı ile verilir. Üniversite öğretim mesleğinden çıkarma ve kamu görevinden çıkarma cezaları atamaya yetkili amirin teklifi üzerine Yüksek Disiplin Kurulu kararıyla verilir.
Akademik Davalar İle İlgili Çalışmalarımız
Büken Hukuk & Danışmanlık Bürosu , akademik dava avukatı ve idare hukuku avukatı olarak, idare hukukunun tüm alanlarında ve ancak özellikli olarak Yükseköğretim Hukuku kapsamındaki doçentlik, atama, disiplin, etik, unvan ve kadro davaları dahil tüm alt dallarında faaliyet göstermektedir.. Diğer makalelerimize buradan ulaşabilir veya büromuzdan randevu almak için 05070575335 nolu telefon numarasından ulaşabilirsiniz.