Bu makalemizde memur atama iptali davası olarak bilinen, memurların yer değiştirme suretiyle atanmasının iptali amacıyla açılan davadan bahsedeceğiz. Atama iptal davası hizmetin gereklerine ve özelliklerine, eşitlik ilkesine aykırı biçimde veya memurun isteği dışında (örneğin aile birliğini bozucu şekilde) atanması halinde gündeme gelebilir. Dava neticesinde memur atamasının iptali sağlanabilir. Yine  cezalandırma, mobbing, keyfilik nedenleriyle yapılan memur ataması iptal davası ile iptal edilebilir. Memur atama iptali davası 2025 yılı güncel Danıştay kararları doğrultusunda tüm ayrıntılarıyla makalemiz devamında açıklanmaktadır.

Memur Atama İptali Davası 2025

Memur atama iptali davası daha çok Devlet Memurları Kanunu'nun 72. maddesi gereği yapılan atamalarda görülmektedir. Maddeye göre memurların yer değiştirme suretiyle atanması mümkünse de idare, kanunun kendisine tanıdığı yetkiyi kullanırken soyut bir "takdir hakkı" iddiasının arkasına sığınamaz. Açılacak memur atama iptali davası sırasında yargı mercileri, idareden bu takdir hakkını neden ve hangi amaçla kullandığını somut verilerle ortaya koymasını beklemektedir. İdarenin atama işlemini kamu yararı ve hizmet gerekleri açısından haklı nedenlerle yaptığına dair somut sebepler gösterememesi durumunda memur atama iptali davası olumlu sonuçlanabilmektedir.

Memur Atama İptali Davasında En Çok Karşılaşılan Nedenler

Devlet Memurları Kanunu'nun 72. maddesi gereği yapılan memur atama iptali davası idare atamaları en çok şu nedenlere dayandırılmaktadır.

• Kamu Yararı ve Hizmet Gerekleri: Bu, en sık rastlanan ve en genel gerekçedir. İdare, memur atama iptali davası savunmasında personelin hizmetinden daha etkin yararlanmak, hizmetin aksamadan yürütülmesini sağlamak, yeni kurulan bir birimin ihtiyaçlarını karşılamak veya kamu hizmetini daha verimli kılmak gibi sebeplere dayanabilir.
• Personele İlişkin Sebepler: Atama, memurun görevdeki başarısızlığı, verimsizliği, uyumsuz davranışları veya hakkında yürütülen bir soruşturma sonrası aynı birimde çalışmasının sakıncalı görülmesi gibi olumsuz sebeplere dayandırılabilir.
• Kurumsal ve İdari Sebepler: Kurumdaki norm kadro fazlalığı, kadro ihtiyaçları, hizmet süresi veya asayiş ve idari zorunluluklar gibi yapısal nedenler atamayı gerektirebilir.
• Kariyer Mesleğine İlişkin Yetersizlik: Özellikle kariyer mesleklerinde, performans değerlendirmesinde başarısızlık durumunda da memur atama iptali davası söz konusu olur. Zira bu durumda yeterlik sınavına girme hakkını kazanamayan personelin derecesine uygun başka bir memur kadrosuna atanması yasal bir zorunluluktur.

Memur Atama İptali Davasında Dikkat Edilmesi Gerekenler

Memur atama iptali davası açılırken bu atamanın neden hukuka aykırı olduğu ve iptal edilmesi gerektiği davacı tarafından gerekçelendirilmelidir. Bu anlamda her ne kadar atama iptali davası re'sen araştırma ilkesi doğrultusunda ele alınsa da, davacının hangi sebebe dayandığı da önemlidir. Memur atama iptali davasında sebepler ve memur atama iptali davasında dikkat edilmesi gerekenler şu şekilde sıralanabilir.

Memur Atama İptali Davasında Takdir Yetkisinin Sınırları

Memur atamalarında idarenin takdir yetkisi var ise de bu yetki sınırsız değildir. "İdare takdir yetkisini kullanırken kullanılırken, kamu hizmetinin etkin ve verimli işlemesi amacı dışında bir başka amacın bulunmaması, memurun kadro derecesini gözetmesi ve atama işlemlerinin bir ALT CEZA GİBİ uygulamamalıdır." Dolayısıyla idarenin takdir yetkisinin sınırlarını aşarak işlem tesis ettiği memur atama iptali davası açılırken gündeme getirilebilir.

• Kamu Yararı ve Hizmet Gereklerine Aykırılık: İdare atama yetkisini kamu yararı ve hizmet gerekleri doğrultusunda kullanmalıdır. Memur atama iptali davasında davacı mevcut görev yerinde hizmetine daha fazla ihtiyaç duyulduğunun veya atandığı yerde hizmetine ihtiyaç olmadığının kanıtlaması bu kapsamda önemlidir.
• Özür Durumunun Gözetilmemesi: İdare atama sırasında memurun özür durumunu gözetmelidir. Memurun atanmasında sağlık, eğitim gibi özür durumlarının idare tarafından dikkate alınmaması önemli bir iptal sebebidir.
• Eş Durumunun Gözetilmemesi: Özellikle aile birliğinin korunması ilkesi, Danıştay kararlarında hassasiyetle ele alınmaktadır. İdarenin re’sen yaptığı naklen atamalarda eş durumunun göz önüne alınması zorunludur. Memur atamasında eş durumunun  ve çocukların öğrenim durumlarının dikkate alınmaması Anayasa’nın 41. maddesine aykırıdır.

Memur Atama İptali Davasında Sebep Unsurunun Hukuka Aykırılığı

• Mobbing Amacıyla Atama Yapılması:  Mobbing yani bezdiri, “İş yerlerinde, okullarda vb. topluluklar içinde belirli bir kişiyi hedef alıp, çalışmalarını sistemli bir biçimde engelleyip huzursuz olmasına yol açarak yıldırma. dışlama, gözden düşürme” olarak tanımlanmıştır.Ancak uygulamada mobbing amacıyla atama yapıldığına sıklıkla karşılaşmaktayız. Bu durumda memur atama iptali davası açılırken, atamanın cezalandırma amacıyla yapıldığı, maksadın saptırıldığı gerekçesine dayanılmalıdır.

Bu duruma örnek olarak daha önce mahkeme kararıyla görevine iade edilen memurun, kısa bir süre sonra ve makul bir gerekçe olmaksızın tekrar başka bir yere atanması verilebilir. Bu durum, işlemin maksat unsuru yönünden sakatlığına işaret eder ve önemli bir iptal gerekçesidir.

• Cezalandırma Amacıyla Atama Yapılması: Memur ataması bir disiplin cezası değildir. İdarenin atama yetkisini bir disiplin yaptırımı gibi kullanmasına Kanun izin vermez. Eğer memur bir eyleminden dolayı disiplin cezası almışsa, aynı eylem gerekçe gösterilerek yapılan bir atama "ikinci kez cezalandırma" olarak kabul edilir. Bu durumda memur atamasının iptali davası sebep unsuru yönünden hukuka aykırı bulunacaktır.
• Sebep İşlemin Geçersizliği: Atama işleminin dayanağı olan bir "sebep işlem" varsa (örneğin, performans değerlendirmesi, soruşturma raporu), bu işlemin hukuka aykırılığı ayrı bir davada kanıtlandığında, atama işlemi de dayanaksız kalarak iptal edilir. Dolayısıyla memur atamasının iptali davası sebep unsuru oldukça önemlidir.

Örneğin Danıştay 2. Dairesi  2018/2088 K. 2022/5890 T. 23.11.2022 sayılı kararında vergi müfettiş yardımcısı olarak görev yapan davacının performans değerlendirmesinde başarısız sayılmasına dayanarak Osmaniye Defterdarlığı emrine memur olarak atanmasına yönelik işlemi iptal etmiştir, zira bu atama işleminin dayandığı önceki başarısızlık kararı hukuka aykırı bulunarak iptal edilmiştir.

Memur Atama İptali Davasında Eşitlik İlkesi

"Kanun önünde eşitlik" Anayasamızın 10. maddesi gereğidir. Eşitlik ilkesinin amacı, aynı durumda bulunan kişilerin yasalarca aynı işleme bağlı tutulmalarını sağlamak ve kişilere yasa karşısında ayırım yapılmasını ve ayrıcalık tanınmasını önlemektir." Dolayısıyla memur atama iptali davasında eşitlik ilkesi muhakkak değerlendirilmelidir. Çünkü benzer hukuki durumda olan diğer personele farklı muamele yapıldığının kanıtlanması memur atamasının iptali için önemli bir gerekçedir.

İzmir Bölge İdare Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesi E. 2020/177 K. 2020/485 T. 10.07.2020 sayılı kararında; Manisa İl Jandarma Komutanlığı'nda görevli uzman jandarma davacının, FETÖ/PDY soruşturmasından beraat ederek görevine iade edilmesinin ardından Afyonkarahisar İl Jandarma Komutanlığı'na naklen atanmasına ilişkin işlemin iptali istemiyle açtığı davayı incelemiştir. Davacının, atamanın takdir yetkisinin keyfi kullanılması, Manisa'daki 8 yıllık garnizon hizmet süresi dolmadan yapılması ve aynı mahkemede yargılanıp beraat eden diğer personelin Manisa'da kalmasına rağmen sadece kendisinin il dışına atanmasının eşitlik ilkesine aykırı olduğu yönündeki istinaf başvurusunu değerlendiren mahkeme, naklen atama işleminde hukuka uyarlık bulunmadığına karar vererek işlemin iptaline hükmetmiştir.

Memur Atama İptali Davasında Ölçülülük İlkesi

Atama sonucunda memurun maaş ve özlük haklarında orantısız bir düşüş meydana gelmesi, ölçülülük ilkesinin ve mülkiyet hakkının ihlali anlamına gelir.

Anayasa Mahkemesi, B. 2021/2278 T. 24/1/2024 sayılı kararında başvurucunun KOSGEB'deki "Bilgi Yönetimi ve Karar Destek Dairesi Başkanı" ve "Basın ve Halkla İlişkiler Müdürü" pozisyonlarından "memur" kadrosuna atanması sonucu aylık ve diğer özlük haklarında (7.160 TL'den 2.351 TL'ye düşüş) önemli bir azalma yaşandığı iddiasıyla yaptığı başvuruyu incelemiştir. Kararda başvurucunun atama işleminin mülkiyet hakkı ile özel hayata saygı hakkını ihlal ettiği iddialarını değerlendiren Mahkeme, mülkiyet hakkının ihlal edildiğine karar vermiştir.

Memur Atama İptali Davası Nasıl Açılır?

Memur atama iptali davası, İYUK kapsamında idare mahkemelerinde görülecek bir iptal davasıdır. Atama iptali davası için idarenin bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir. Görevli mahkeme idare mahkemeleridir. Davada iptal davalarına ilişkin genel hükümler geçerlidir. Dolayısıyla işlemin tebliğinden itibaren başlayacak 60 günlük süre içinde memur atama iptali davasının açılması gerekir. Aksi durumda sürenin geçirilmesi halinde dava usulden reddedilir. İptal davalarının usulü hakkında ayrıntılı bilgi almak için buradan ilgili makalemizi inceleyebilirsiniz.

Memur atama iptali davasının alanında uzman bir idare avukatı ile açılması önemlidir. Zira dava açıldığında mahkeme ilk incelemeyi işlemin usulüne uygun olup olmadığı yönünde yapar. Bu durumda atamanın yetkili amir tarafından yapılmaması veya atama sırasında uyulması gereken usul kurallarına uyulmaması bir iptal nedenidir. Eğer usule aykırılık söz konusu değilse, atamanın iptali davasında, idarenin takdir yetkisinin yargısal denetiminin "sebep" ve "maksat" unsurları üzerinde değerlendirme yapabilir. Bu kapsamda yukarıda dile getirdiğimiz nedenlerin doğru biçimde değerlendirilip, delilleri ile ileri sürülmesi önemlidir.

İdari Davalar İle İlgili Çalışmalarımız

Büken Hukuk & Danışmanlık Bürosu , idare hukuku avukatı olarak, idare hukukunun tüm alanlarında ve ancak özellikle memurların atanması, yer değiştirmesi, naklen atama işlemleri, doçentlik, disiplin, etik, unvan ve kadro davaları dahil tüm alt dallarında faaliyet göstermektedir.. Diğer makalelerimize buradan ulaşabilir veya büromuzdan randevu almak için 05070575335 nolu telefon numarasından ulaşabilirsiniz.