Velayet Davası Nedir? 2025 | Velayet Kime Verilir Rehberi

Velayet, çocuğun bakım, eğitim ve korunması için anne ve babaya tanınan hak ve yükümlülüklerin bütünüdür. Boşanma davalarında velayetin kime verileceği, hem taraflar hem de çocuk açısından büyük önem taşımaktadır. Bu rehberde velayet davası, velayetin verilme kriterleri ve 2025 yılı güncel Yargıtay uygulamalarını inceleyeceğiz.

Velayet Nedir?

Velayet, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun 335-351. maddeleri arasında düzenlenmiş olup, ergin olmayan çocuğun bakımı, eğitimi, korunması ve temsili konularında anne ve babaya tanınan hak ve sorumlulukların tamamını ifade eder.

Yasal Dayanak: 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu madde 335-351, 182

Velayet Hakkının Kapsamı

Velayetin İçerdiği Haklar:

Bakım ve koruma hakkı: Çocuğun fiziksel ve ruhsal sağlığının korunması
Eğitim hakkı: Çocuğun eğitim ve öğretimi
Temsil hakkı: Çocuk adına hukuki işlem yapma
Çocuğun mallarını yönetme hakkı: Yasal sınırlar dahilinde
Çocuğun yerleşim yerini belirleme hakkı

Velayetin Yükümlülükleri:

Çocuğun ihtiyaçlarını karşılama
Çocuğu koruma ve gözetme
Çocuğun eğitimini sağlama
Çocuğun haklarını savunma
Çocuğu kötü alışkanlıklardan koruma

Boşanmada Velayet

Anlaşmalı Boşanmada Velayet:

Anlaşmalı boşanmada taraflar velayeti kararlaştırabilir. Ancak hakim, çocuğun üstün yararına aykırı bulursa anlaşmayı değiştirebilir.

Çekişmeli Boşanmada Velayet:

Tarafların anlaşamaması halinde mahkeme, çocuğun üstün yararını gözeterek velayeti anne veya babadan birine verir.

Velayetin Kime Verileceğine İlişkin Kriterler

Temel İlke: Çocuğun Üstün Yararı

Velayette en önemli kriter, çocuğun üstün yararıdır (TMK m. 182). Mahkeme, aşağıdaki faktörleri değerlendirerek karar verir:

1. Çocuğun Yaşı

0-3 yaş: Genellikle anneye verilir (ana kucağı doktrini)
3-7 yaş: Anneye verilme eğilimi devam eder
7-12 yaş: Çocuğun görüşü de dikkate alınır
12 yaş üstü: Çocuğun görüşü önemli ağırlık taşır

2. Ebeveynlerin Kişisel Özellikleri

Ruh sağlığı
Ahlaki durumu
Yaşam tarzı
Çocuğa gösterdiği ilgi
Eğitim ve kültür düzeyi

3. Ekonomik Durum

Gelir düzeyi
Barınma imkanı
Çocuğun ihtiyaçlarını karşılama kapasitesi

Not: Salt ekonomik üstünlük velayette belirleyici değildir.

4. Sosyal Çevre

Aile desteği
Çocuğun arkadaş çevresi
Okul ve sosyal ortam

5. Çocuğun Görüşü

Çocuk dinlenir (idrak çağında ise)
Görüş zorunlu değil ancak dikkate alınır
Çocuk, anne veya babanın baskısı altında olmamalı ve pedagog eşliğinde görüşülmelidir.

Velayetin Anneye Verilme Eğilimi:

Yargıtay kararlarına göre, özellikle küçük yaştaki çocukların velayeti anneye verilir. Ancak bu mutlak bir kural değildir.

Velayetin Babaya Verilebileceği Durumlar:

Annenin çocuğa bakım sağlayamaması
Annenin ruh sağlığı sorunları
Annenin kötü alışkanlıkları
Çocuğun tercihinin baba yönünde olması
Annenin çocuğu istismar veya ihmal etmesi

Velayet Davası Nasıl Açılır?

Görevli ve Yetkili Mahkeme:

Görevli Mahkeme: Aile Mahkemesi
Yetkili Mahkeme: Çocuğun yerleşim yeri veya davalının yerleşim yeri

Dava Açma Hakkı:

Anne veya baba dava açabilir.
Çocuğun menfaatlerini korumak amacıyla ilgililer dava açabilir.

Gerekli Belgeler:

Dava dilekçesi
Nüfus kayıt örneği
Deliller bildirilmelidir
Tanık listesi sunulmalıdır.

Velayet Değişikliği Davası

Ne Zaman Açılabilir?

Velayetin değiştirilmesi, koşulların değişmesi halinde her zaman talep edilebilir.

Değişiklik Nedenleri:

Uygulamada en çok karşılaşılan velayet değişikliği davası açma nedenleri şunlardır;

Velayeti alan ebeveynin çocuğa kötü davranması
Çocuğun ihmal edilmesi
Velayeti alan ebeveynin yeni evlilik yapması
Çocuğun tercihinin değişmesi
Ekonomik veya sosyal koşulların değişmesi

Yargıtay Yaklaşımı:

Velayet değişikliği için esaslı değişiklik aranır. Her türlü değişiklik velayet değişikliğine yol açmaz. Önemli olan çocuğun üstün yararıdır.

Kişisel İlişki Kurma Hakkı

Velayeti kendisine bırakılmayan ebeveyn, çocukla kişisel ilişki kurma hakkına sahiptir (TMK m. 182/2).

Kişisel İlişki Düzenlemesi:

Hafta sonları
Bayramlar ve tatiller
Yaz tatili
Özel günler (doğum günü vb.)

Kişisel İlişkinin Engellenmesi:

Velayeti alan ebeveynin, diğer ebeveynle kişisel ilişkiyi engellemesi hukuka aykırıdır.

Yaptırımlar:

Velayetin değiştirilmesi davası açılabilir.
Tazminat davası açılabilir.
İcra yoluyla çocuğun teslimi yoluna gidilebilir.

Ortak Velayet

Türk Hukukunda Ortak Velayet:

Evlilik birliği devam ederken velayet anne ve baba tarafından birlikte kullanılır. Boşanmadan sonra ise genellikle tek ebeveyne verilir.

AİHM Kararları ve Gelişmeler:

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, ortak velayet konusunda kararlar vermekte olup, Türk hukukunda bu konuda tartışmalar sürmektedir.

Velayetin Kaldırılması

Velayetin Kaldırılma Sebepleri (TMK m. 348):

Anne ve babanın deneyimsizliği, hastalığı, özrü
Anne ve babanın başka bir yerde bulunması
Velayet görevinin ağır ihmal veya kötüye kullanılması
Çocuğun menfaatinin gerektirmesi

Velayetin Kaldırılmasının Sonuçları:

Çocuğa vasi atanır veya vesayet altına alınır
Koşullar düzelirse velayet geri verilebilir

Sık Sorulan Sorular

Velayet her zaman anneye mi verilir?

Hayır, velayette belirleyici olan çocuğun üstün yararıdır. Ancak küçük yaştaki çocuklarda bu nedenle anne tercih edilir.

Baba ne zaman velayet alabilir?

Annenin çocuğa bakamayacak durumda olması, çocuğun tercihinin baba yönünde olması veya çocuğun üstün yararının gerektirdiği durumlarda velayet babaya verilir. Yine mühim olan çocuğun üstün yararıdır.

Velayet kaç yaşına kadar devam eder?

Çocuk 18 yaşına gelene (ergin olana) kadar devam eder.

Velayet kararı kesin mi?

Hayır, koşulların değişmesi halinde her zaman velayet değişikliği davası açılabilir.

Çocuğun görüşü ne zaman alınır?

İdrak çağındaki (genellikle 7 yaş üstü) çocukların görüşü alınır. 12 yaş üstü çocukların görüşü daha fazla ağırlık taşır.

İlgili Yasal Düzenlemeler

Hukuki Destek

Velayet davaları, çocuğun geleceğini doğrudan etkileyen kritik davalardır. Aile hukuku alanında uzman bir avukattan destek almanızı öneririz.

İlgili Makaleler:

Yasal Uyarı: Bu makale genel bilgilendirme amaçlıdır ve hukuki tavsiye niteliği taşımaz.

Son Güncelleme: 2025