Turnitin Raporu Nasıl Yorumlanır? Benzerlik Oranı Rehberi

Turnitin, dünya genelinde akademik kurumlar tarafından en yaygın kullanılan intihal tespit yazılımıdır. Ancak Turnitin raporunun doğru yorumlanması, akademik etik açısından kritik öneme sahiptir. Turnitin raporu tek başına intihal kanıtı değildir; benzerlik oranının hukuki değerlendirmesi birçok faktöre bağlıdır. Bu rehberde, Turnitin raporunu nasıl okuyacağınızı, benzerlik oranının ne anlama geldiğini ve hukuki süreçlerdeki önemini detaylı olarak açıklıyoruz.

Turnitin Nedir?

Turnitin, 1998 yılında ABD'de kurulan ve akademik eserlerdeki benzerlik oranını tespit eden bir yazılım platformudur. Türkiye'deki üniversitelerin büyük çoğunluğu, öğrenci ödevleri, yüksek lisans/doktora tezleri ve akademik yayınların kontrolünde Turnitin'i kullanmaktadır.

Turnitin'in Çalışma Prensibi

Turnitin, yüklenen metni şu kaynaklarla karşılaştırır:

İnternet kaynakları: Web siteleri, bloglar, haber portalları
Akademik veritabanları: Yayımlanmış makaleler, tezler
Öğrenci ödev havuzu: Daha önce sisteme yüklenmiş çalışmalar
Kitap ve dergi arşivleri: Dijitalleştirilmiş yayınlar

Benzerlik Oranı (Similarity Index) Nedir?

Turnitin'in ürettiği benzerlik oranı (similarity index), metindeki başka kaynaklarla eşleşen kelime ve cümlelerin yüzdesini gösterir.

Kritik Uyarı: Benzerlik oranı = İntihal oranı DEĞİLDİR.

Benzerlik Oranını Etkileyen Faktörler

Alıntılar: Doğru atıfla yapılan alıntılar benzerlik oranını yükseltir ancak intihal değildir
Kaynakça: Referans listesi benzerlik oranına dahil edilir
Yaygın ifadeler: "Bu çalışmada..." gibi akademik kalıplar
Hukuki ve teknik terimler: Standart terminoloji
Formüller ve tablolar: Matematiksel ifadeler
Öz-atıf: Yazarın kendi önceki eserlerinden alıntılar

Turnitin Raporu Nasıl Okunur?

Renk Kodlaması

Turnitin, benzerlik oranlarını renk kodlarıyla gösterir:

Mavi renk benzerlik olmadığını, yeşil renk %1-24 oranında düşük benzerliği, sarı renk %25-49 aralığında orta benzerliği, turuncu renk %50-74 aralığında yüksek benzerliği ve kırmızı renk de %75-100 arasında çok yüksek benzerlik olduğunu ifade eder.

Rapor Bölümleri

1. Özet Sayfa (Summary)

Genel benzerlik oranı
En büyük eşleşmeler listesi
Kaynak sayısı

2. Kaynak Detayları (Source Details)

Her eşleşmenin kaynağı
Eşleşen metin bölümleri
Kaynak URL'leri

3. Metin İçi İşaretleme

Renk kodlu vurgulama
Numaralı kaynak referansları
Eşleşme yüzdeleri

Kabul Edilebilir Benzerlik Oranı Nedir?

Kurumsal Eşikler

Farklı kurumlar farklı eşikler belirleyebilmektedir:

Lisans Ödevinde genel kabul eşiği %15-20, Yüksek Lisans Tezinde genel kabul eşiği %15-20, Doktora Tezinde genel kabul eşiği %10-15, Akademik Makalelerde genel kabul eşiği %10-15, Doçentlik Başvurusunda genel kabul eşiği %15-20'dir.

Önemli: Bu oranlar kesin kurallar değil, yalnızca genel uygulamalardır. Her kurum kendi kurallarını belirleyebilir.

YÖK ve ÜAK Yaklaşımı

YÖK ve ÜAK, kesin bir benzerlik oranı eşiği belirlememiştir. Değerlendirme, benzerlik oranından ziyade niteliksel incelemeye dayanmaktadır. Yani %20 benzerlik oranı otomatik olarak intihal anlamına gelmediği gibi, %10 oranı da intihal olmadığı garantisi vermez.

Turnitin Raporu Tek Başına Delil Olur mu?

Hukuki Perspektif

İntihal iddiasının ispatı konusunda Türk hukuku ve Danıştay kararları, Turnitin raporunun tek başına yeterli delil olmadığını ortaya koymaktadır.

Gerekli Değerlendirmeler:

Eşleşen bölümlerin alıntı kurallarına uygunluğu
Atıf ve kaynak gösteriminin yapılıp yapılmadığı
Eşleşmenin niteliği (ortak terminoloji mi, özgün fikir mi?)
Yazarın kasıt unsuru
Akademik bağlam ve disiplin özellikleri

ÜAK Etik Komisyonu Yaklaşımı

ÜAK Etik Komisyonu, doçentlik başvurusunda etik inceleme sürecinde: yalnızca Turnitin oranına değil

Eşleşen bölümlerin içeriğine,
Atıf yapılıp yapılmadığına,
Bilim dalının özelliklerine,

bakarak değerlendirme yapmaktadır.

Benzerlik Oranını Düşürme Yöntemleri

Meşru Yöntemler

Doğru alıntılama: Tırnak içi alıntı ve parafraz kullanımı
Kapsamlı atıf: Her kaynak için uygun referans
Özgün analiz: Kendi yorumlarınızı ekleme
Farklı kaynak çeşitliliği: Tek kaynağa bağımlı olmama

Etik Dışı Yöntemler

Kelimeleri eş anlamlılarıyla değiştirme (spinning)
Harf/karakter oyunları
Görsel metin kullanma
Gizli metin ekleme

Uyarı: Bu yöntemler tespit edildiğinde etik ihlal olarak değerlendirilir ve ağır yaptırımlara yol açabilir.

İntihal Türleri ve Turnitin Tespiti

Turnitin'in Tespit Edebildikleri

| İntihal Türü | Tespit Gücü |

| Kopyala-yapıştır | Çok Yüksek |

| Yetersiz parafraz | Yüksek |

| Kaynak göstermeden alıntı | Yüksek |

| Çeviri intihal | Orta-Düşük |

| Fikir hırsızlığı | Tespit edemez |

Turnitin'in Tespit Edemedikleri

Özgün fikir çalma: Atıf yapılmadan başkasının fikrini kullanma
Ghost writing: Başkasına yazdırma
Çeviri intihal: Yabancı dilden çevirip sahiplenme
Görsel/grafik intihal: Resim ve tabloları kopyalama

İntihal İddiası Karşısında Savunma

İntihal iddiası ile karşılaşıldığında:

Savunma Argümanları

Atıf savunması: "İlgili kaynak dipnotta gösterilmiştir"
Yaygın ifade savunması: "Akademik yazımda standart kullanılan ifadelerdir"
Öz-atıf savunması: "Kendi önceki eserimden alıntıdır"
Tesadüfi benzerlik: "Bağımsız çalışma sonucu ulaşılan benzer sonuçlar"

Hukuki Süreç

İntihal soruşturmasında savunma hazırlarken:

Turnitin raporunun detaylı analizi
Her eşleşme için kaynak gösterimi kontrolü
Bilirkişi raporu talep edilmesi
Karşılaştırmalı metin analizi

Turnitin ve Doçentlik Süreci

Doçentlik başvurusunda etik ihlali incelemesinde Turnitin raporları sıklıkla kullanılmaktadır.

Dikkat Edilmesi Gerekenler

Tüm eserlerin kontrolü: Başvurudan önce tüm yayınları kontrol edin
Öz-atıf kontrolü: Kendi eserine atıf yapılıp yapılmadığını doğrulayın
Ortak yazarlı eserler: Diğer yazarların bölümlerini de kontrol edin
Eski yayınlar: Atıf standartlarının değiştiğini unutmayın

Sık Sorulan Sorular (SSS)

Turnitin benzerlik oranı kaç olmalı?

Kesin bir eşik yoktur ancak genellikle %15-20 altı kabul edilebilir görülür. Önemli olan oran değil, benzerliğin niteliğidir.

Turnitin raporu intihal kanıtı mıdır?

Hayır, tek başına kanıt değildir. Hukuki değerlendirmede eşleşmenin niteliği, atıf durumu ve bağlam incelenmelidir.

Kaynakça benzerlik oranını etkiler mi?

Evet, kaynakça bölümü benzerlik oranına dahil edilir. Bazı kurumlar kaynakçayı hariç tutarak değerlendirme yapar.

Turnitin'den yüksek oran aldım, intihal mi yaptım?

Mutlaka değil. Doğru atıf yapılmış alıntılar, yaygın ifadeler ve kaynakça da oranı yükseltir. Detaylı rapor incelemesi gerekir.

Turnitin raporu nasıl alınır?

Kurumunuzun kütüphanesi veya akademik biriminden Turnitin hesabı talep edebilirsiniz. Bazı kurumlar bireysel erişim de sağlar.

Turnitin yerine başka program kullanılabilir mi?

iThenticate, Plagiarism Checker X, Grammarly gibi alternatifler mevcuttur. Ancak kurumunuzun kabul ettiği programı kullanmanız önerilir.

Profesyonel Hukuki Destek

İntihal iddiası veya Turnitin raporu kaynaklı etik ihlal soruşturması ile karşılaştığınızda uzman hukuki destek için Büken Hukuk Bürosu ile iletişime geçebilirsiniz.

İletişim:

WhatsApp: 0507 057 53 35

Yasal Uyarı: Bu makale genel bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup hukuki tavsiye niteliği taşımamaktadır. Her durum kendine özgü koşullar içerir. Etik ihlal iddiası karşısında mutlaka uzman bir avukata danışınız.