Nişan Hediyelerinin İadesi Davası

Nişanlılık ölüm, gaiplik, çifte nişanlanma, evlenme engelinin ortaya çıkması, anlaşma veya nişandan dönme şeklinde sona erebilir. Nişan her ne sebeple sona ermiş olursa olsun nişan hediyelerinin iadesi gerekir. Dolayısıyla nişanın sona ermesinin en önemli sonucu nişan hediyelerinin geri verilmesidir. Bu makalemizde halk arasında nişan bozulması davası veya nişan atılması davası olarak da bilinen hediyelerin iadesi davası genel hatlarıyla incelenecektir.

Türk Medeni Kanunu'nun 122. maddesine göre; "Nişanlılık evlenme dışındaki bir sebeple sona ererse, nişanlıların birbirlerine veya ana ve babanın ya da onlar gibi davrananların, diğer nişanlıya vermiş oldukları alışılmışın dışındaki hediyeler, verenler tarafından geri istenebilir. Hediye aynen veya mislen geri verilemiyorsa, sebepsiz zenginleşme hükümleri uygulanır."

Hediyelerin Geri Verilmesi Davasında Taraflar Kimlerdir?

Nişan hediyelerinin iadesi davasını nişanlılar, nişanlıların anne babaları ve hatta anne babası gibi davrananlar -örneğin onları büyüten teyze, anneanne vb- da açabilir.

Dava hediyeyi veren tarafından diğer nişanlıya karşı açılır. Eğer davalı reşit değilse, dava nişanlının anne babasına karşı açılır.

Nişan hediyelerinin geri verilmesi davası açılabilmesi için nişanın evlenme dışında bir nedenle bozulmuş olması yeterlidir. Bu davada ayrıca tarafların kusurlu olup olmadığını araştırmaya gerek yoktur. Davada kusur aranmaz.

Hangi Hediyelerin İadesi İstenebilir?

Sadece nişan dolayısıyla, nişanlanma sırasında veya nişanlılığın deva ettiği süreç içerisinde verilmiş olan hediyelerin iadesi söz konusu olabilir. Tarafların nişanlanmadan önce birbirine aldıkları hediyelerin iadesi talep edilemez.

Ayrıca iadesi istenebilecek hediyeler alışılmışın dışında olanlardır. Yani nişanlanma dolayısıyla verilen hediyelerden alışılmış olanlar iade edilmez. Yöresel örf ve adete göre verilen hediyeler veya maddi değeri düşük hediyelerin iadesi istenmez. Yine giyilmekle eskiyen, kullanılmakla tükenen şeylerin iadesi istenemez.

İade edilebilecek nişan hediyeleri doğal olarak maddi değeri olan hediyelerdir. Örneğin nişan yüzükleri, ekonomik değeri yüksek olan mücevher ve takılar, otomobil, ev, yazlık vb hediyeler iade edilmelidir.

Bir nişanlının anne babasının diğer nişanlının anne babasına verdiği para ve hediyeler (başlık vb) hediyelerin iadesi davası ile istenemez. Bu durumda, sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre ayrı bir dava açılması gerekir.

Nişanda Verilen Hediyeler Nasıl İade Edilir?

Nişan hediyelerinin iadesi verilen hediye aynen mevcutsa aynen iade edilmelidir.
Eğer hediye aynen mevcut değilse mislen iade edilir. Yani örneğin nişanlı alınan burma bileziği kaybetmişse aynı cinsten bir burma bilezik alarak geri verme borcunu yerine getirmelidir.
Hediyenin mislen geri verilmesi de mümkün değilse, bu durumda geri verme sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre gerçekleşecektir. Nişanlı hediyeyi elinden çıkardıysa mesela takılan burma bileziği sattıysa elde ettiği bedeli iade edecektir. Nişanlı hediyeyi elinden çıkarmada kötü niyetliyse, yani iadesi gerektiğini bile bile burma bileziği sattıysa elde ettiği bedeli değil, hediyenin tam değerini tazmin etmek zorundadır.