Akademik Personel Disiplin Cezaları 2025: Türleri, Süreçleri ve İtiraz Hakkı

Disiplin cezaları, kamu görevlilerinin ve akademik personelin görevleriyle ilgili kusurlu davranışları karşısında uygulanan idari yaptırımlardır. Akademisyenler için disiplin cezaları, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu çerçevesinde düzenlenmektedir. Bu rehberde, akademik personele uygulanabilecek disiplin cezalarını, soruşturma sürecini ve itiraz haklarını detaylı olarak inceliyoruz.

Disiplin Cezası Nedir?

Disiplin cezası, kamu görevlilerinin mevzuata, meslek ahlakına veya kurumsal düzene aykırı davranışları nedeniyle uygulanan idari yaptırımdır. Disiplin cezaları:

• Caydırıcı amaç taşır
• Kamu düzenini korur
• Meslek onurunu muhafaza eder
• Kurumsal disiplini sağlar

Akademik Personel Disiplin Cezası Türleri

657 Sayılı Kanun Kapsamında (Madde 125)

1. Uyarma Cezası

Tanım: Görevde daha dikkatli olunması gerektiğinin yazılı olarak bildirilmesidir.

Uygulandığı haller:

• Verilen emir ve görevlerin tam ve zamanında yapılmaması
• Özürsüz veya izinsiz olarak göreve geç gelme veya erken ayrılma
• Görev yerinde genel ahlak kurallarına aykırı davranışta bulunma
• Kurumun huzur ve sükununu bozmak
• Usulsüz müracaat veya şikayette bulunmak

2. Kınama Cezası

Tanım: Görevde ve davranışlarda kusurlu sayıldığının yazılı olarak bildirilmesidir.

Uygulandığı haller:

• Verilen emir ve görevlerin tam ve zamanında yapılmamasında ısrar
• Görev sırasında amire sözle saygısızlık
• İş arkadaşlarına, maiyetindekilere veya iş sahiplerine kötü muamele
• İş arkadaşlarına veya iş sahiplerine söz veya hareketle sataşma
• Kurumca belirlenen tasarruf tedbirlerine uymama
• Usulsüz borç isteme

3. Aylıktan Kesme

Tanım: Memurun brüt aylığından 1/30 ile 1/8 arasında kesinti yapılmasıdır.

Uygulandığı haller:

• Kasıtlı olarak verilen emir ve görevleri yapmama
• Özürsüz ve kesintisiz 1-2 gün göreve gelmeme
• Görev yerini izinsiz terk etme
• Devlete ait resmi belge, araç ve gereçleri kaybetme
• İş arkadaşlarından borç para istemek
• Görev yerinde alkollü içki içmek

4. Kademe İlerlemesinin Durdurulması

Tanım: Fiilin ağırlık derecesine göre 1-3 yıl süreyle kademe ilerlemesinin durdurulmasıdır.

Uygulandığı haller:

• Göreve sarhoş gelmek veya görev yerinde alkollü içki içmek
• Özürsüz ve kesintisiz 3-9 gün göreve gelmemek
• Görevi ile ilgili olarak her ne şekilde olursa olsun çıkar sağlamak
• Gerçeğe aykırı rapor ve belge düzenlemek
• Görevin yerine getirilmesinde dil, ırk, cinsiyet, siyasi düşünce ayrımı yapmak
• Belirlenen durum ve sürelerde mal bildiriminde bulunmamak
• Amire fiili saldırıda bulunmak
• Memurluk sıfatı ile bağdaşmayan yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlerde bulunmak
• Yetki almadan gizli bilgileri açıklamak

5. Devlet Memurluğundan Çıkarma

Tanım: Bir daha devlet memurluğuna atanmamak üzere memurluktan çıkarmadır.

Uygulandığı haller:

• İdeolojik veya siyasi amaçlarla kurumun huzurunu, sükununu ve çalışma düzenini bozmak
• Yasaklanmış her türlü yayını veya siyasi veya ideolojik amaçlı bildiri, afiş, pankart asmak veya dağıtmak
• Siyasi partiye girmek
• Özürsüz olarak bir yılda toplam 20 gün göreve gelmemek
• Savaş, olağanüstü hal gibi durumlarda amirine fiilen taarruz etmek
• Memurlukla bağdaşmayan nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlerde bulunmak
• Yetki almadan gizli bilgileri açıklamak (zararlı sonuç doğması)
• Siyasi ve ideolojik eylemlerden arananları görev mahallinde gizlemek
• Yurt dışında devletin itibarını düşürücü veya görev haysiyetini zedeleyici davranışlarda bulunmak
• 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Kanununa aykırı fiiller işlemek

2547 Sayılı Kanun Kapsamında Ek Yaptırımlar

Akademik personel için özel disiplin hükümleri:

Uyarma: Görevde daha dikkatli olunması yönünde uyarılmasıdır.

Kınama: Kusurlu davranışın bildirilmesidir.

Aylıktan kesme: 1/30 - 1/8 oranında kesinti yapılmasıdır.

Kademe ilerlemesinin durdurulması: 1-3 yıl arasında kademe ilerlemesinin durdurulmasıdır.

Üniversite öğretim mesleğinden çıkarma: Yükseköğretim kurumlarında görev alamayacak üzere meslekten çıkarılmasıdır. 2547 sayılı Kanun'a has bir düzenlemedir.

Kamu görevinden çıkarma: Tüm devlet memurluğundan men halidir.

Disiplin Soruşturması Süreci

1. İhbar veya Tespit

Disiplin suçunun:

• Şikayet ile öğrenilmesi
• Denetim ile tespiti
• Resen fark edilmesi

2. Soruşturma Emri

Yetkili disiplin amiri tarafından:

• Muhakkik atanması
• Soruşturma konusunun belirlenmesi
• Süre verilmesi

3. Muhakkik Soruşturması

• Tanık dinleme
• Delil toplama
• Bilirkişi incelemesi
• Belge incelemesi

4. Savunma Hakkı

Anayasal güvence: Savunma hakkı tanınmadan ceza verilemez.

• En az 7 gün savunma süresi verilmelidir.
• Yazılı savunma hakkı vardır. Çoğu zaman sözlü değil yazılı savunma sunulması önerilir.
• Tanık dinletme hakkı
• Delil sunma hakkı

5. Karar

Disiplin amiri veya kurulu tarafından:

• Ceza verilmesi
• Beraat
• Dosyanın kapatılması

Disiplin Cezalarında Zamanaşımı

Fiilin öğrenilmesinden itibaren 1 aylık süre, disiplin amiri için soruşturma başlatma süresidir.

Fiilin öğrenilmesinden itibaren 6 aylık süre ceza verme süresidir.

Fiilin işlenmesinden itibaren 2 yıllık süre mutlak zamanaşımı süresidir.

İstisna: Üniversite öğretim mesleğinden veya kamu görevinden çıkarma cezalarında zamanaşımı süresi fiilin öğrenilmesinden itibaren 6 ay, fiilin işlenmesinden itibaren 4 yıldır.

Disiplin Cezasına İtiraz

Disiplin Cezasına İtiraz Dilekçesi

İtiraz mercileri:

• Uyarma ve kınama → Disiplin kuruluna
• Diğer cezalar → Yüksek Disiplin Kuruluna

İtiraz süresi: Kararın tebliğinden itibaren 7 gün

İdari Dava

İtirazın reddi halinde idare mahkemesinde iptal davası açılabilir:

• Süre: 60 gün
• Yetki: Kurumun bulunduğu yer idare mahkemesi

Bir Alt Ceza Uygulaması

Disiplin Soruşturmasında Bir Alt Ceza

Disiplin kurulu, aşağıdaki hallerde bir alt ceza uygulayabilir:

• Geçmiş hizmetleri olumlu olan
• Ödül veya başarı belgesi bulunan
• Sicil notu yüksek olan
• İlk kez disiplin suçu işleyen

Dikkat: Devlet memurluğundan çıkarma cezasında bir alt ceza uygulanamaz.

Cezanın Özlük Dosyasından Silinmesi

Uyarma ve kınama cezası için 5 yıl, kınama ve kademe ilerlemesinin durdurulması için 10 yıldır. Ancak bu süre içinde yeni disiplin cezası alınmaması gerekmektedir.

Emsal Kararlar

Disiplin Cezasının İptali - Anayasa Mahkemesi Kararı

Anayasa Mahkemesi, disiplin cezalarında:

• Savunma hakkının mutlaka tanınması
• Orantılılık ilkesine uyulması
• Gerekçeli karar verilmesi

gerektiğini vurgulamıştır.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

Disiplin cezası sicile işler mi?

Evet, disiplin cezaları özlük dosyasına işlenir ve belirli süreler sonunda silinir.

Kınama cezası ne anlama gelir?

Görevde ve davranışlarda kusurlu sayıldığının yazılı olarak bildirilmesidir. Sicile işler ancak 5 yıl sonra silinebilir.

Disiplin soruşturmasında avukat bulunabilir mi?

Savunma aşamasında avukat desteği alınabilir ancak savunmanın bizzat memur tarafından verilmesi gerekir.

Disiplin cezasına itiraz süresi kaç gün?

Kararın tebliğinden itibaren 7 gün içinde itiraz edilmelidir.

Memuriyete engel disiplin cezası hangisi?

Devlet memurluğundan çıkarma cezası, bir daha devlet memuru olmayı engeller.

Kademe ilerlemesinin durdurulması ne demek?

1-3 yıl süreyle maaş kademesinin yükselmesinin durdurulmasıdır.

Profesyonel Hukuki Destek

Disiplin soruşturması veya cezası ile karşılaştığınızda uzman hukuki destek için Büken Hukuk Bürosu ile iletişime geçebilirsiniz.

İletişim:

• Telefon: 0324 232 00 73
• WhatsApp: 0507 057 53 35

Yasal Uyarı: Bu makale genel bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır. Her disiplin süreci kendine özgü koşullar içerir. Somut durumunuz için mutlaka bir avukata danışınız.