Tenkis Davası Nedir? 2025 Saklı Pay ve Dava Rehberi

Tenkis davası, miras bırakanın tasarruf oranını aşan ölüme bağlı veya sağlararası tasarruflarının, saklı paylı mirasçıların saklı payını ihlal ettiği ölçüde indirilmesini sağlayan davadır. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun 560-571. maddeleri arasında düzenlenen tenkis davası, miras hukukunun önemli kurumlarından biridir.

Tenkis Davası Nedir?

Tenkis davası, miras bırakanın yaptığı tasarrufların, saklı paylı mirasçıların saklı paylarını zedelemesi halinde açılan ve bu tasarrufların saklı payı ihlal ettiği ölçüde indirilmesini sağlayan davadır.

Yasal Dayanak: 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu madde 560-571

Saklı Pay (Mahfuz Hisse) Nedir?

Saklı pay, miras bırakanın tasarruf özgürlüğünü sınırlandıran ve belirli mirasçıların yasal miras payının korunan kısmıdır. Miras bırakan, saklı paya dokunamaz.

Saklı Paylı Mirasçılar ve Oranları (TMK m. 506):

Altsoyun (çocuklar, torunlar) saklı pay oranı tasal miras payının 1/2'sidir

Ana ve babanın saklı pay oranı yasal miras payının 1/4'üdür

Sağ kalan eşin saklı pay oranı yasal miras payının tamamıdır.

Dikkat:

2023 yılı öncesinde kardeşler de saklı paylı mirasçıydı. Yürürlükteki düzenlemeye göre kardeşler saklı paylı mirasçı değildir.

Saklı Pay Hesaplama

Örnek 1: Eş ve Çocuklu Miras

Durum:

• Tereke: 1.000.000 TL
• Mirasçılar: Eş ve 2 çocuk

Yasal Miras Payları:

• Eş: 1/4 = 250.000 TL
• Her çocuk: 3/8 = 375.000 TL

Saklı Paylar:

• Eş: 250.000 x 1 = 250.000 TL
• Her çocuk: 375.000 x 1/2 = 187.500 TL
• Toplam saklı pay: 250.000 + 187.500 + 187.500 = 625.000 TL

Tasarruf Edilebilir Kısım:

1.000.000 - 625.000 = 375.000 TL

Örnek 2: Anne-Baba ve Eş

Durum:

• Tereke: 800.000 TL
• Mirasçılar: Eş, anne ve baba

Yasal Miras Payları:

• Eş: 1/2 = 400.000 TL
• Anne: 1/4 = 200.000 TL
• Baba: 1/4 = 200.000 TL

Saklı Paylar:

• Eş: 400.000 x 1 = 400.000 TL
• Anne: 200.000 x 1/4 = 50.000 TL
• Baba: 200.000 x 1/4 = 50.000 TL
• Toplam saklı pay: 500.000 TL

Tasarruf Edilebilir Kısım:

800.000 - 500.000 = 300.000 TL

Tenkis Davasının Şartları

1. Saklı Paylı Mirasçı Olmak

Davacının, altsoy, ana-baba veya sağ kalan eş olması gerekir.

2. Saklı Payın İhlali

Miras bırakanın tasarruflarının saklı payı zedelemesi gerekir.

3. Tasarrufun Varlığı

Ölüme bağlı (vasiyetname, miras sözleşmesi) veya sağlararası tasarruf bulunmalıdır.

Tenkise Tabi Tasarruflar

Ölüme Bağlı Tasarruflar:

• Vasiyetname ile yapılan kazandırmalar
• Miras sözleşmesi ile yapılan kazandırmalar

Sağlararası Tasarruflar (Denkleştirmeye Tabi Kazandırmalar):

• Miras payına mahsuben yapılan kazandırmalar
• Mirastan çıkma karşılığı yapılan kazandırmalar
• Geri verilmesi gerektirilen bağışlar
• Miras bırakanın, mirasçının saklı payını bertaraf etmek için yaptığı kazandırmalar

Tenkis Sırası (TMK m. 570)

Tasarruflar aşağıdaki sıra ile tenkis edilir:

1. Yasal mirasçıların mirasçılık haklarına ilişkin tasarruflar
1. Ölüme bağlı tasarruflar
1. Sağlararası tasarruflar (sondan başa doğru)

Zamanaşımı

Hak Düşürücü Süreler (TMK m. 571):

• 1 yıl: Saklı pay sahibinin, saklı payına el atıldığını öğrendiği tarihten itibaren
• 10 yıl: Vasiyetnamelerde, açılma tarihinden itibaren
• 10 yıl: Diğer tasarruflarda, mirasın açılmasından itibaren

Dava Süreci

Görevli ve Yetkili Mahkeme:

Görevli Mahkeme: Asliye Hukuk Mahkemesi

Yetkili Mahkeme: Miras bırakanın son yerleşim yeri mahkemesi

Davacılar:

• Saklı paylı mirasçılar
• Saklı paylı mirasçıların alacaklıları (koşulları varsa)

Davalılar:

• Tasarruftan yararlanan kişiler
• Vasiyeti tenfiz eden kişiler

Yargılama:

• Tereke tespit edilir
• Saklı pay hesaplanır
• Tasarruf oranı belirlenir
• İhlal miktarı hesaplanır
• Tenkis kararı verilir

Tenkis Davasında Hesaplama

Net Tereke Hesabı:

Net Tereke = Aktif Tereke - Pasif Tereke + Denkleştirmeye Tabi Kazandırmalar

Tenkis Tutarı:

Tenkis = (Tasarruf Tutarı) - (Tasarruf Edilebilir Kısım)

Tenkis Davası ve Muris Muvazaası Farkı

• Tenkis davasında amaç Saklı pay korunması iken muris muvazaasında amaç muvazaalı işlemin iptalidir
• Tenkis davasında davacı saklı paylı mirasçılar iken muris muvazaasında tüm mirasçılar davacı olabilir.
• Tenkis davasında zamanaşımı 1 yıl iken muris muvazaasında kural olarak zamanaşımı yoktur.
• Tenkis davasının neticesinde değer indirimi sağlanırken muriz muvazaası davasında muvazaalı işlemin iptali (örneğin tapu devrinin iptali) sağlanır.

Yargıtay Kararları Işığında Önemli Hususlar

• Saklı payından feragat eden mirasçı, tenkis davası açamaz.
• Sağlararası kazandırmalar önce denkleştirmeye tabi tutulur, ardından tenkis yapılır.
• Tenkiste öncelik, para ile ödemedir. Ancak bölünmesi mümkün olmayan mallarda aynen iade istenebilir.

Sık Sorulan Sorular

Tenkis davası kimler açabilir?

Sadece saklı paylı mirasçılar (altsoy, ana-baba, sağ kalan eş) açabilir.

Zamanaşımı süresi ne kadar?

1 yıl (öğrenmeden itibaren) veya 10 yıl (mirasın açılmasından itibaren).

Kardeşler tenkis davası açabilir mi?

Hayır, kardeşler saklı paylı mirasçı değildir.

Tenkis davası ile miras paylaşımı aynı anda yapılır mı?

Ayrı davalar olarak açılabilir veya birleştirilebilir.

Tenkis kararı ile tapu iptal edilir mi?

Hayır, tenkis davasında değer indirimi yapılır. Tapu iptali için muris muvazaası davası açılmalıdır.

İlgili Yasal Düzenlemeler

• 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu madde 560-571
• 4721 sayılı TMK madde 505-508 (Saklı pay)
• 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu

Hukuki Destek

Tenkis davaları karmaşık hesaplamalar gerektirmektedir. Miras hukuku alanında uzman bir avukattan destek almanızı öneririz.

İlgili Makaleler:

• Miras Hukuku Rehberi 2025
• Mirastan Mal Kaçırma Davası
• Reddi Miras Dava Dilekçesi
• Mirasçılık Belgesi Dilekçesi
• Mirasçılık Belgesinin İptali Dava Dilekçesi
• Mirasın Reddi Halinde Destekten Yoksun Kalma Tazminatı

Yasal Uyarı: Bu makale genel bilgilendirme amaçlıdır ve hukuki tavsiye niteliği taşımaz.

Son Güncelleme: 2025