Miras Hukuku Rehberi 2025 | Mirasçılık ve Miras Payları

Miras hukuku, bir kişinin ölümü halinde malvarlığının kimlere ve nasıl intikal edeceğini düzenleyen hukuk dalıdır. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun 495-682. maddeleri arasında düzenlenen miras hukuku, mirasçılık, miras payları, saklı pay ve miras davaları konularını kapsamaktadır.

Miras Hukuku Temel Kavramları

Miras Bırakan (Muris)

Ölen ve malvarlığını geride bırakan kişidir.

Mirasçı

Miras bırakanın ölümüyle terekede hak sahibi olan kişilerdir.

Tereke

Miras bırakanın ölümü anında geride bıraktığı malvarlığının tamamıdır. Aktif ve pasiflerden oluşur.

Miras Payı

Her mirasçının terekeden alacağı orandır.

Yasal Mirasçılar ve Miras Payları

Türk Medeni Kanunu, yasal mirasçıları zümre (derece) sistemine göre düzenlemiştir:

1. Zümre: Altsoy (TMK m. 495)

Miras bırakanın çocukları ve torunlarıdır. Çocuklar mirasçı ise eşit paya sahiptirler. Torunlar ise ölen çocuğun payı üzerinden pay sahibi olurlar.

Örnek:

Mirasbırakanın 3 çocuğu varsa: Her biri 1/3 pay alır
Mirasbırakanın 3 çocuğu, olmakla 2'si sağ, 1'i ölmüş ve ondan da 2 torunu varsa: Sağ çocuklar 1/3'er, torunlar ölen çocuğun 1/3'ünü paylaşır (1/6'şar)

2. Zümre: Ana ve Baba (TMK m. 496)

Birinci zümrede mirasçı yoksa, ana ve baba mirasçı olur. Bu durumda ana baba'nın 1/2 payı vardır. Ana veya babadan biri ölmüşse, ölenin payı onun altsoyuna geçer (kardeşler).

3. Zümre: Büyükanne ve Büyükbaba (TMK m. 497)

Birinci ve ikinci zümrede mirasçı yoksa, büyükanne ve büyükbabalar mirasçı olur.

Sağ Kalan Eşin Miras Payı

Sağ kalan eş, her zümre ile birlikte mirasçı olur:

Sağ kalan eş, birinci zümre ile mirasçı (altsoy) ise payı 1/4, ikinci zümre (ana-baba) ile mirasçı ise payı 1/2, üçüncü zümre (büyükanne-büyükbaba) ile mirasçı ise payı 3/4 olur. Ölenin başkaca mirasçısı yoksa sağ kalan eş mirasın tamamına sahip olur.

Yasal Dayanak: TMK madde 499

Saklı Pay (Mahfuz Hisse)

Saklı pay, miras bırakanın tasarruf özgürlüğünün sınırıdır. Belirli mirasçıların yasal miras payının belirli bir oranı korunur.

Saklı Pay Oranları (TMK m. 506):

Altsoy için asal miras payının 1/2'si, ana ve baba için yasal miras payının 1/4'ü, sağ kalan eş için yasal miras payının tamamı saklı paydır.

Örnek Hesaplama:

Miras bırakan: 1.000.000 TL tereke bırakmış
Mirasçılar: Eş ve 2 çocuk
Yasal miras payları: Eş 1/4 (250.000 TL), her çocuk 3/8'er (375.000 TL)
Saklı paylar: Eş 250.000 TL (tamamı), her çocuk 187.500 TL (1/2'si)
Tasarruf edilebilir kısım: 1.000.000 - (250.000 + 375.000) = 375.000 TL

Vasiyetname

Vasiyetname Türleri:

1. El Yazılı Vasiyetname (TMK m. 538)

Miras bırakanın el yazısıyla yapılır.
Tarih ve imza içermesi zorunludur.

2. Resmi Vasiyetname (TMK m. 532)

Noter veya sulh hakimi önünde 2 tanık huzurunda yapılır. En güvenli vasiyetname türüdür.

3. Sözlü Vasiyetname (TMK m. 539)

Olağanüstü durumlarda ve 2 tanık huzurunda yapılır.
1 ay içinde resmi şekle dönüştürülmesi zorunludur.

Vasiyetnamenin Geçerlilik Şartları:

Geçerli bir vasiyetname için,

Miras bırakanın ayırt etme gücüne sahip olması
15 yaşını doldurmuş olması
Şekil şartlarına uyulması
İrade sakatlığı olmaması gerekir.

Miras Sözleşmesi

Miras sözleşmesi, miras bırakan ile mirasçı veya üçüncü kişi arasında yapılan ve mirasa ilişkin düzenlemeler içeren sözleşmedir.

Şekil Şartı:

Resmi şekil şartı vardır. Noterde veya sulh hakimi önünde gerçekleştirilmelidir.
2 tanık bulundurulmalıdır.

Türleri:

Olumlu miras sözleşmesi: Mirasçı atama veya belirli mal bırakma
Olumsuz miras sözleşmesi: Mirastan feragat

Miras Davası Türleri

1. Mirasın Reddi Davası (TMK m. 605-618)

Gerçek ret: Mirasçının 3 ay içinde reddi anlamına gelir
Hükmi ret: Terekenin borca batık olması halinse sübut bulur.

2. Tenkis Davası (TMK m. 560-571)

Saklı payın ihlali halinde açılan davadır.

Zamanaşımı: 1 yıl (öğrenme) / 10 yıl (ölümden itibaren)

3. Miras Sebebiyle İstihkak Davası (TMK m. 637-639)

Mirasçının, terekeyi elinde bulundurana karşı açtığı davadır.

Zamanaşımı: 1 yıl (öğrenme) / 10 yıl (ölümden itibaren)

4. Miras Paylaşım Davası (TMK m. 642-668)

Mirasın paylaşılması için açılan davadır.

Zamanaşımı: Yoktur, her zaman açılabilir

5. Vasiyetnamenin İptali Davası (TMK m. 557-559)

Vasiyetnamenin geçersizliği iddiasıyla açılan davadır.

İptal Sebepleri:

Ehliyetsizlik
İrade sakatlığı
Şekle aykırılık
Hukuka ve ahlaka aykırılık

Zamanaşımı: 1 yıl (öğrenme) / 10 yıl (açılmadan itibaren) / 20 yıl (ölümden itibaren)

Veraset ve İntikal İşlemleri

Veraset İlamı:

Mirasçılık sıfatını belgeleyen mahkeme kararı veya noter belgesidir.

Veraset İlamı Nasıl Alınır?

Noterden: Tüm mirasçılar anlaşmalı ise alınabilir.
Sulh Hukuk Mahkemesinden: Çekişmeli durumda ancak mahkemeden talep edilebilir.

Gerekli Belgeler:

Ölüm belgesi
Nüfus kayıt örneği
Başvuru dilekçesi

Veraset ve İntikal Vergisi

Vergi Oranları (2025):

Veraset ve intikal vergisi, tereke değerine ve mirasçılık derecesine göre artan oranlı olarak hesaplanır.

Not: Güncel vergi oranları ve istisna tutarları için Gelir İdaresi Başkanlığı'nı takip ediniz.

İstisnalar:

Eş ve çocuklara belirli tutara kadar istisna
Konut istisnası
İşletme devri istisnası

Mirasın Reddi

Red Süresi:

Mirasın reddi için 3 aylık hak düşürücü süre bulunmaktadır.

Red Şekli:

Sulh Hukuk Mahkemesine dilekçe ile başvurulmalıdır.

Red Sonuçları:

Mirası reddeden hiç mirasçı olmamış sayılır.
Mirası reddedenin payı varsa altsoyuna geçer.
Tüm yasal mirasçılar reddederse, tereke iflas hükümlerine göre tasfiye edilir.

Sık Sorulan Sorular

Mirasçı kimlerdir?

Yasal mirasçılar (altsoy, ana-baba, büyükanne-büyükbaba, sağ kalan eş) ve atanmış mirasçılar.

Saklı pay nedir?

Miras bırakanın tasarruf edemeyeceği, belirli mirasçılara ayrılmış pay.

Vasiyetname nasıl yapılır?

El yazılı, resmi veya sözlü olarak yapılabilir. En güvenli olanı resmi vasiyetnamedir.

Miras nasıl reddedilir?

3 ay içinde Sulh Hukuk Mahkemesine başvurarak.

Veraset ilamı nereden alınır?

Noterden veya Sulh Hukuk Mahkemesinden.

İlgili Yasal Düzenlemeler

Hukuki Destek

Miras hukuku davaları teknik ve karmaşık konuları içermektedir. Miras hukuku alanında uzman bir avukattan destek almanızı öneririz.

İlgili Makaleler:

Yasal Uyarı: Bu makale genel bilgilendirme amaçlıdır ve hukuki tavsiye niteliği taşımaz.

Son Güncelleme: 2025