Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu Türk Ceza Kanunu‘nun 109. maddesinde düzenlenmiştir. Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu ile korunan hukuki değer hiç şüphesiz ki, fertlerin diledikleri gibi hareket etme özgürlüğüdür.
Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçu
Türk Ceza Kanunu’nun 109. maddesine göre;
Bir kimseyi hukuka aykırı olarak bir yere gitmek veya bir yerde kalmak hürriyetinden yoksun bırakan kişiye, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası verilir.
Kişi, fiili işlemek için veya işlediği sırada cebir, tehdit veya hile kullanırsa, iki yıldan yedi yıla kadar hapis
cezasına hükmolunur.
Bu suçun;
a) Silahla,
b) Birden fazla kişi tarafından birlikte,
c) Kişinin yerine getirdiği kamu görevi nedeniyle,
d) Kamu görevinin sağladığı nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle,
e) Üstsoy, altsoy veya eşe karşı,
f) Çocuğa ya da beden veya ruh bakımından kendini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı,işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza bir kat artırılır.
Bu suçun mağdurun ekonomik bakımdan önemli bir kaybına neden olması halinde, ayrıca bin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur.
Suçun cinsel amaçla işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkralara göre verilecek cezalar yarı oranında artırılır.
Bu suçun işlenmesi amacıyla veya sırasında kasten yaralama suçunun neticesi sebebiyle ağırlaşmış hallerinin gerçekleşmesi durumunda, ayrıca kasten yaralama suçuna ilişkin hükümler uygulanır.
- Kişinin bir yere kapatılması, bir yere götürülmesi veya bir yere gitmesine izin verilmemesi halleri kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu kapsamındadır.
- Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma cezası bir yıldan beş yıla kadar hapis cezasıdır. Temel ceza bu şekilde olmakla birlikte, suçun nitelikli hallerinde ceza ağırlaştırılır.
- Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu kast ile işlenebilen bir suçtur.
- Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu mütemadi suçlardandır. Dolayısıyla ani suçlardan farklı olarak, bu suça temadinin sona erdiği anda yürürlükte bulunan ceza kanunu uygulanır. Zamanaşımı temadinin bitmesinden itibaren işlemeye başlar. Davaya bakmak yetkisi de temadinin bittiği yer mahkemesindedir.
- Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunda teşebbüs mümkündür. Suç mağdurun hürriyetinden yoksun bırakılması ile tamamlanacağından, bu zamana dek gerçekleştirilen hareketler teşebbüs kapsamında kalır.
- Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanması mümkündür. (m.110)
- Suç savcılık tarafından re’en soruşturulur.
Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçunda Daha Ağır Cezayı Gerektiren Nitelikli Haller
Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu cezası artırılmasını gerektiren nitelikli unsurlar 109.maddenin 2 ve devamı fıkralarında düzenlenmiştir.
Düzenlemeye göre kişiyi hürriyetinden yoksun bırakma suçunun cebir, tehdit, hile veya silahla işlenmesi hali cezanın artırılmasını gerektiren nitelikli hallerdendir. (m.109/2)
Suçun silahla işlenmesi veya birden fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi de suçun temel şekline nazaran cezanın artırılmasını gerektiren nitelikli bir unsurdur. (m.109/3-a, m.109/3-b) Suçun failinin kamu görevlisi olması ve görevinin sağladığı nüfuzu kötüye kullanmak suretiyle suç işlemesi halinde ceza artırılır. (m.109/3-d) Yine faille mağdur arasındaki akrabalık ilişkisi (altsoy, üstsoy ve eşe karşı işlenmesi bakımından) de cezayı ağırlaştıran nitelikli hallerdendir. (m.109/3-e) Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun çocuğa veya beden ve ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda olan kişilere karşı işlenmesi hali de daha fazla cezayı gerektiren nitelikli hallerdendir. (m.109/3-f)
Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun mağdurun ekonomik bakımdan önemli bir zarara uğramasına neden olması da suçun neticesi sebebiyle ağırlaşmış halidir. Buna örnek olarak mağdurun hürriyetinden yoksun kaldığı süre içinde iş kaybı yaşaması verilebilir. Bu durumda faile hapis cezasının yanında ayrıca bir de bin güne kadar adli para cezası verilir.
Kişiyi hürriyetinden yoksun bırakma suçunun cinsel amaçla işlenmesi halinde de ceza artırılır. (m.109/5) Bu durumda fail cinsel arzularını tatmin etmek amacıyla mağduru hürriyetinden yoksun bırakmaktadır.
Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçunda Etkin Pişmanlık
Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma etkin pişmanlık Türk Ceza Kanunu‘nun 110. maddesinde düzenlenmiştir. Düzenlemeye göre; suçu işleyen kişi, bu suç nedeniyle soruşturmaya başlanmadan önce mağdurun şahsına zararı dokunmaksızın, onu kendiliğinden güvenli bir yerde serbest bırakacak olursa cezanın üçte ikisine kadarı indirilir.
Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunda failin etkin pişmanlık hükümlerinden faydalanabilmesi şu şartlara bağlıdır;
- Fail mağduru kendi hür iradesiyle serbest bırakmış olmalıdır.
- Fail mağdura herhangi bir zarar vermemiş olmalıdır.
- Fail mağduru henüz soruşturmaya başlamadan önce serbest bırakmalıdır.
- Fail mağduru güvenli bir yerde serbest bırakmalıdır.
Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma
Yargıtay Kararları
“…Mahkemece, sanığın olay günü babalarının gönderdiği parayı annelerine vermek için kendisini evlerine götürmeleri bahanesiyle kardeş olan mağdurlardan M.’in motorsikletine binmesini istediği, onun binmesinden sonra da diğer mağdur S.’yi kollarından tutup motorsikletine aldığının oluşa uygun olarak kabul edilmesi karşısında, mağdurların hürriyetini açıklanan hileli hareketiyle kısıtlayan sanığın eyleminin her bir mağdura karşı ayrı ayrı kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunu oluşturduğu…” YARGITAY 14.CEZA DAİRESİ, Esas Numarası: 2012/985, Karar Numarası: 2013/10324, Karar Tarihi: 08.10.2013
“…Ancak; Sanık İ.’in üzerine atılı kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunu cinsel amaçla işlediği ve bu suçu sanık O.la birlikte gerçekleştirdikleri anlaşıldığı halde, sanık O. hakkında TCK.nın 109/5. maddesi uygulanmayarak eksik ceza tayini, kanuna aykırı, katılan vekilinin temyiz itirazları bu itibarla yerinde görüldüğünden, hükmün 5320 sayılı Kanunun 8/1. maddesi gözetilerek CMUK.nın 321. maddesi uyarınca bozulmasına, 29.05.2014 tarihinde oybirliği ile, karar verildi…” YARGITAY 14.CEZA DAİRESİ, Esas Numarası: 2014/3499, Karar Numarası: 2014/7168, Karar Tarihi: 29.05.2014
“…Sanığın 15 yaşından küçük mağdureyi evlenmek amacıyla rızasıyla kaçırıp yakın başka bir ildeki akrabalarının evine götürerek orada bir müddet alıkoyduğu somut olayda, mağdurenin rızası hukuken üzerinde mutlak surette tasarruf edebileceği bir hakka dair olmadığından hukuka uygunluk nedeni olarak kabul edilemeyecektir. Dolayısıyla 15 yaşından küçük mağdurenin rızasıyla bile gerçekleşmiş olsa bu eylem T.C.K.nun 109/1,109/3-f. 109/5. maddelerinde düzenlenen kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunu oluşturmaktadır. Bu nedenle, yerel mahkeme hükmünün, Özel Dairece mağdurenin sanıkla gönüllü olarak kaçması, sanığın mağdureye yönelik hukuka aykırı herhangi bir eyleminin olmaması gerekçeleriyle eylemin çocuğun kaçırılması ve alıkonulması suçunu oluşturduğundan bahisle bozulmasına karar verilmesi isabetli değildir…” YARGITAY CEZA GENEL KURULU, Esas Numarası: 2014/14-307, Karar Numarası: 2015/8, Karar Tarihi: 17.02.2015
Adana ceza avukatı olarak, Büken Hukuk & Danışmanlık Bürosu, TCK ve diğer ilgili kanunlarda düzenlenen suçların soruşturma aşamasından infaz aşamasına kadar tüm işlemlerine ilişkin hukuki danışmanlık ve avukatlık hizmeti vermektedir.
Diğer makalelerimize buradan ulaşabilir veya büromuzdan randevu almak için buraya tıklayabilirsiniz.