Bu makalemizde, CMK m.141 vd maddeleri gereğince açılacak koruma tedbirleri nedeniyle tazminat davası incelenecek olup, ceza davası sonrası tazminat davası açılabilir mi, CMK m. 141 vd gereğince tazminat davası şartları nelerdir, ceza davası sonrası tazminat davası açma süresi nedir, ceza davası sonrası tazminat davası zamanaşımı, yetkili ve görevli mahkeme hangisidir gibi sorulara cevap bulmaya çalışacağız.
Ceza Davası Sonrası Tazminat Davası
Anayasamızın 19. maddesinde “Kişi hürriyeti ve güvenliği hakkı” düzenlenmiştir. Düzenlemeye göre herkes, kişi hürriyeti ve güvenliğine sahiptir. Maddede düzenlenen esaslar dışında bir işleme tâbi tutulan kişilerin uğradıkları zarar, tazminat hukukunun genel prensiplerine göre, Devletçe ödenir.
Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 141. maddesine göre;
Suç soruşturması veya kovuşturması sırasında;
a) Kanunlarda belirtilen koşullar dışında yakalanan, tutuklanan veya tutukluluğunun devamına karar verilen,
b) Kanunî gözaltı süresi içinde hâkim önüne çıkarılmayan,
c) Kanunî hakları hatırlatılmadan veya hatırlatılan haklarından yararlandırılma isteği yerine getirilmeden tutuklanan,
d) Kanuna uygun olarak tutuklandığı hâlde makul sürede yargılama mercii huzuruna çıkarılmayan ve bu süre içinde hakkında hüküm verilmeyen,
e) Kanuna uygun olarak yakalandıktan veya tutuklandıktan sonra haklarında kovuşturmaya yer olmadığına veya beraatlerine karar verilen,
f) Mahkûm olup da gözaltı ve tutuklulukta geçirdiği süreleri, hükümlülük sürelerinden fazla olan veya işlediği suç için kanunda öngörülen cezanın sadece para cezası olması nedeniyle zorunlu olarak bu cezayla cezalandırılan,
g) Yakalama veya tutuklama nedenleri ve haklarındaki suçlamalar kendilerine, yazıyla veya bunun hemen olanaklı bulunmadığı hâllerde sözle açıklanmayan,
h) Yakalanmaları veya tutuklanmaları yakınlarına bildirilmeyen,
i) Hakkındaki arama kararı ölçüsüz bir şekilde gerçekleştirilen,
j) Eşyasına veya diğer malvarlığı değerlerine, koşulları oluşmadığı halde elkonulan veya korunması için gerekli tedbirler alınmayan ya da eşyası veya diğer malvarlığı değerleri amaç dışı kullanılan veya zamanında geri verilmeyen,
k) Yakalama veya tutuklama işlemine karşı Kanunda öngörülen başvuru imkânlarından yararlandırılmayan, kişiler, maddî ve manevî her türlü zararlarını, Devletten isteyebilirler.
Yargılamanın yenilenmesi sonucu hakkında beraat ya da ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilen hükümlülerin, önceki mahkumiyetinin tamamen veya kısmen infaz edilmesi durumunda uğradığı maddi ve manevi zararlar da CMK m.141 ve devamı maddelerine göre tazmin edilir.
Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat Davasında Hangi Zararlar İstenebilir?
Kişiler CMK m. 141/1 nedeniyle tazminat gerektiren işlemler nedeniyle uğradıkları maddî ve manevî her türlü zararlarını Devletten isteyebilirler. Maddede sayılan işlemler nedeniyle kişinin malvarlığında bir azalma meydana gelmiş veya uygulanan işlemler kişinin malvarlığındaki artışa engel olmuşsa maddi zararlarının karşılanmasını talep edebilir, maddi tazminat isteyebilir. Yargılama giderleri ve avukatlık ücreti de maddi zarar kapsamında sayılmalıdır. Yine bu tedbirlere maruz kalan kişi ruhsal yönden çektiği acı için manevi tazminat talep edebilir.
Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme
Koruma tedbirleri nedeniyle tazminat davası yetkili ve görevli mahkeme CMK m.142/2‘de düzenlenmiştir. Buna göre maddi ve manevi tazminat istemleri hakkında, zarara uğrayanın oturduğu yer ağır ceza mahkemesi karar verir. Eğer o yer ağır ceza mahkemesi tazminat konusu işlemle ilişkili ise ve aynı yerde başka bir ağır ceza dairesi yoksa, en yakın yer ağır ceza mahkemesinde karara bağlanır. Dava nöbetçi mahkemeye açılır.
Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat Davasında Taraflar
Koruma tedbirleri nedeniyle tazminat davası CMK m. 141/1’de sayılan tazminat gerektiren işlemlere maruz kalan kişilerdir. Sayılan kişiler dışında üçüncü kişilerin (eşinin, anne babasının vb), bu tedbirler nedeniyle zarara uğramış dahi olsalar tazminat davası açma hakları yoktur. Dava Devlet Hazinesine karşı açılır.
Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat Davasında Süre
Dava açma süresi karar veya hükümlerin kesinleştiğinin ilgilisine tebliğinden itibaren üç ay ve her hâlde karar veya hükümlerin kesinleşme tarihini izleyen bir yıl içinde tazminat isteminde bulunulabilir. Bu süre ceza davası sonrası tazminat davası zamanaşımı değil hak düşürücü süredir.
Adana ceza avukatı olarak, Büken Hukuk & Danışmanlık Bürosu, TCK ve diğer ilgili kanunlarda düzenlenen suçların soruşturma aşamasından infaz aşamasına kadar tüm işlemlerine ilişkin hukuki danışmanlık ve avukatlık hizmeti vermektedir.
Diğer makalelerimize buradan ulaşabilir veya büromuzdan randevu almak için buraya tıklayabilirsiniz.