Etiket: gözaltı süresi kaç gündür

GÖZALTINA ALMA NEDİR

Gözaltına Alma Nedir? Yakalama Nedir?

Bu yazımızda, gözaltına alma nedir, yakalama nedir, gözaltı süresi, gözaltına alma süresi, gözaltına alma yetkisi, gözaltı süresi ne zaman biter, göz altı süresi neden uzar gibi sorulara cevap bulmaya çalışacağız.

Yakalama Nedir?

Yakalama, ceza yargılamasında maddi gerçeğe ulaşabilmek amacıyla kişi özgürlüğünün geçici süre ile kısıtlanmasıdır. Yakalama, Gözaltına Alma ve İfade Alma Yönetmeliği’nin 4. maddesine göre, yakalama; “Kamu güvenliğine, kamu düzenine veya kişinin vücut veya hayatına yönelik var olan bir tehlikenin giderilmesi için denetim altına alınması gereken veya suç işlediği yönünde hakkında kuvvetli iz, eser, emare ve delil bulunan kişinin gözaltına veya muhafaza altına alma işlemlerinden önce özgürlüğünün geçici olarak ve fiilen kısıtlanarak denetim altına alınmasını” ifade eder.

Yakalama kişi özgürlüğü ile birebir ilintili olduğu için Anayasamızda da yer almıştır. Anayasamızın 19. maddesine göre; “Yakalanan veya tutuklanan kişi, tutulma yerine en yakın mahkemeye gönderilmesi için gerekli süre hariç en geç kırksekiz saat ve toplu olarak işlenen suçlarda en çok dört gün içinde hâkim önüne çıkarılır. Kimse, bu süreler geçtikten sonra hakim kararı olmaksızın hürriyetinden yoksun bırakılamaz. Bu süreler olağanüstü hal ve savaş hallerinde uzatılabilir. Kişinin yakalandığı veya tutuklandığı, yakınlarına derhal bildirilir.  Bu esaslar dışında bir işleme tâbi tutulan kişilerin uğradıkları zarar, tazminat hukukunun genel prensiplerine göre, Devletçe ödenir.”

Yakalama Yetkisi

Yakalama yetkisi kural olarak kolluk görevlilerindedir. Ancak herkesin yakalama yapabildiği özel bir durum da mevcuttur. Buna göre; kişiye suç işlerken rastlanılması veya suçüstü bir fiil dolayısıyla izlenen kişinin kaçma olasılığının bulunması ya da hemen kimliğini belirleme olanağının bulunmaması hallerinde herkes yakalama yapabilir.

Kolluk görevlileri ise; tutuklama kararı verilmesini veya yakalama emri düzenlenmesini gerektiren ve gecikmesinde sakınca bulunan hallerde, Cumhuriyet savcısına veya amirlerine derhal başvurma olanağı bulunmadığı takdirde yakalama yapabilirler.

Şikayete bağlı suçlarda ise; kural olarak şikayet koşulu yerine getirilmeden yakalama yapılamaz. Ve ancak soruşturma ve kovuşturması şikayete bağlı suçlarda, çocuklara, beden veya akıl hastalığı, malûllük veya güçsüzlükleri nedeniyle kendilerini idareden aciz bulunanlara karşı işlenen suçüstü hallerinde kişinin yakalanması bu kişilerin şikayetine bağlı değildir. Ancak bu durumda suç üstü durumunun mevcut olması gerekir. Eğer suç üstü söz konusu değilse, bu kişilere işlenen suçlarda ancak zarar görenin (çocuklar, beden veya akıl hastalığı, malûllük veya güçsüzlükleri nedeniyle kendilerini idareden aciz bulunanlar) şikayet etmesi koşulu yerine gelirse yakalama yapılabilir.

Yakalanan Kişinin Hakları Nelerdir?

  • Yakalanan Kişiye Hakları Bildirilmelidir: Yakalanan kişiye yakalama nedenlerinin ve suçlamalarının en kısa sürede bildirilmesi gerekir. AİHS m.5/2 ile bu hak güvence altına alınmıştır. Buna göre, yakalanan kişi yakalanmasını gerektiren fiili, nedenleri ve delilleri anladığı bir dilde kendisine bildirilmesini isteme hakkına sahiptir. Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 90/4. maddesinde de AİHS m.5/2’ye uygun bir düzenleme yapılmıştır. Yakalanan kişiye, yakalama nedeni, hakkındaki iddialar, susma, avukat yardımından faydalanma, yakalamayı yakınlarına bildirme ve yakalama işlemine karşı itiraz edebileceği gibi hakları derhal bildirilmelidir.
  • Yakalanan Kişinin Durumu Yakınlarına Bildirilmelidir: Şüpheli veya sanık hakkında yakalama işlemi yapıldığında, gözaltına alındığında veya gözaltı süresi uzatıldığında bu durum yakınlarına gecikmeksizin bildirilir. Terörle Mücadele Kanunu kapsamındaki suçlarda ise soruşturmanın amacını tehlikeye düşürecek bir durum varsa sadece bir yakınına haber verilir. Eğer yakalanan kişi yabancı ise ayrıca vatandaşı olduğu devletin konsolosluğuna da bildirim yapılması gerekir.

Gözaltına Alma Nedir?

Yakalanan kişinin soruşturmanın tamamlanması için gözaltı süresi ile sınırlı olarak hakim önüne çıkarılıncaya veya serbest bırakılıncaya kadar gözaltına alınabilir. Yakalama gözaltı anlamına gelmez. Yakalanan kişi Cumhuriyet Savcısının emri ile gözaltına alınabilir. Gözaltına alma yetkisi Cumhuriyet Savcısındadır.

Yakalama, Gözaltına Alma ve İfade Alma Yönetmeliği’nin 4. maddesine göre, gözaltına alma nedir; “Kanunun verdiği yetkiye göre, yakalanan kişinin hakkındaki işlemlerin tamamlanması amacıyla, yetkili hâkim önüne çıkarılmasına veya serbest bırakılmasına kadar kanunî süre içinde sağlığına zarar vermeyecek şekilde özgürlüğünün geçici olarak kısıtlanıp alıkonulmasını” ifade eder.

Gözaltına Alma Şartları Nelerdir?

Gözaltı kişi özgürlüğünün sınırlanması anlamına gelir. Dolayısıyla Cumhuriyet Savcısının gözaltı emri verebilmesi için gözaltına almanın yapılan soruşturma yönünden zorunu olması ve kişinin bir suçu işlediğini düşündürebilecek emarelerin bulunması gerekir.

Gözaltı Süresi Kaç Gündür?

Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 91/1. maddesi, gözaltı süresi yakalama yerine en yakın hakim veya mahkemeye gönderilmesi için zorunlu süre hariç, yakalama anından itibaren 24 saati geçemeyeceğini öngörmüştür. Yolda geçen süre, 24 saatlik gözaltı süresine dahil değildir. Ayrıca, yakalama yerine en yakın hakim veya mahkemeye gönderilmesi için zorunlu süre 12 saatten fazla olamaz, yolda geçen süre 12 saatten uzun olursa, geçen süre gözaltı süresinden sayılmalıdır.

Ve ancak toplu olarak işlenen suçlarda gözaltı süresi Cumhuriyet Savcısı tarafından her defasında bir günü geçmemek kaydıyla, üç gün süreyle uzatılabilir.

Gözaltına alınan kişinin serbest bırakılmasına karar verilmezse, en geç bu süreler sonunda sulh ceza hakimliğine sorgu işlemi için çıkarılması gerekir. Kısacası, Cumhuriyet Savcısı yakalanan kişinin tutuklanması ve adli kontrol altına alınması. gerektiği kanaatindeyse bu durumda kişiyi sulh ceza hakimliği önüne çıkartmalı; aksi kanaatte ise kişi salıverilmelidir.

Diğer makalelerimize buradan ulaşabilir veya büromuzdan randevu almak için buraya tıklayabilirsiniz.