İş Hukukunda Prim Nedir?

İş hukukunda prim uygulaması kişiye özgüdür. Dolayısıyla prim ödemelerinin ikramiyedeki gibi genel bir nitelik taşıması gerekmez. Ancak işveren geçerli bir neden olmadığı sürece iş hukukunda prim uygulaması yönünden eşit davranma ilkesine uygun hareket etmelidir.

İşçinin prime hak kazanabilmesi için işyerinde prim ödemesini gerektiren dönemin sonuna kadar çalışması gerekmez. Çalışılan süreyle sınırlı olmak üzere işçi hak kazandığı primi talep edebilir.

İş Hukukunda Prim ve Haklı Nedenle Fesih

Primleri gününde ödenmeyen işçi haklı nedenle fesih hakkına sahiptir. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 24/II-e maddesi uyarınca iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir. Yine prim ödemelerinin yirmi gün ve daha fazla süreyle ödenmemesi halinde de işçi 4857 sayılı İş Kanunu’nun 34. maddesine göre iş görmekten kaçınabilir.

İş Hukukunda Prim ve Kıdem Tazminatı İlişkisi

Prim ve kıdem tazminatı ilişkisi de önemlidir. Zira, iş hukukunda prim, işçinin giydirilmiş ücretinin hesaplanması sırasında dikkate alınır. Kıdem tazminatına esas alınacak ücretin tespitinde İş Kanunu’nun 32. maddesinde ücrete ek olarak işçiye sağlanan para veya para ile ölçülebilen menfaatlerin de göz önünde tutulacağı belirlenmiştir. Dolayısıyla devamlılık gösteren prim iş hukukunda kıdem tazminatı hesabında dikkate alınır.

İş Hukukunda Prim ve Fazla Mesai İlişkisi

Fazla mesai prim ilişkisi nde ise, prim, mesai yapılsa da yapılmasa da işyeri uygulaması gereği şartlar oluştuğunda işçinin hak kazandığı bir ödemedir. Dolayısıyla prim fazla mesai ücreti yerine geçemez. Prim ödemesinin fazla mesai ücretinden mahsup edilemez. Konuya ilişkin ayrıntılı bilgi almak için ilgili makalemize buradan ulaşabilirsiniz.

İş Hukukunda Prim Alacağına İlişkin Yargıtay Kararları

Prim alacağı Yargıtay kararlarının birkaçı şu şekildedir:

Devamlılık Gösteren Prim Ödemeleri Kıdem Tazminatı Hesabında Dikkate Alınır

“…Kıdem tazminatına esas alınacak olan ücretin tespitinde İş Kanunu’nun 32. maddesinde sözü edilen asıl ücrete ek olarak işçiye sağlanan para veya para ile ölçülebilen menfaatler göz önünde tutulur. Buna göre devamlılık gösteren prim ödemeleri kıdem tazminatı hesabında dikkate alınır.” (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 2018/530 Esas, 2018/14907 Karar, 05.07.2018 Tarih)

Prime Hak Kazanabilmek İçin Yılın Tamamında Çalışma Koşulu Öngörülmemiştir

“…Sözleşmede, başarı priminin işyerindeki karlılığa ve satış cirosuna bağlı olarak belirleneceği ve yıl sonunda ödeneceği kararlaştırılmıştır. … Söz konusu prime hak kazanabilmek için yılın tamamında çalışma koşulu öngörülmemiştir. Kaldı ki davacı işçinin 2002 yılında çalışması olduğuna göre, yıl sonu itibarıyla iş sözleşmesinde belirlenen karlılık ve satış cirosunun gerçekleşmesi halinde davacı işçi, genel müdür olarak hizmet verdiği işyerinde bu oluşuma katkı sağlamıştır. Davacının görev yaptığı dönem itibarıyla işyerinin karlılık ve satış cirosu belirlenmeli ve buna göre iş sözleşmesinde öngörülen başarı primi tutarı hesaplanmalıdır.” (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 2005/3498 Esas, 2005/29659 Karar, 13.09.2005 Tarih)

İşe İade ve Prim Alacağı

“…4857 Sayılı İş Kanunu’nun 21/1 Maddesine göre davacının iş akdinin fesih tarihi davalı işverenin kesinleşen işe iade kararı üzerine davacıyı işe başlatmadığı tarih olup, buna göre işveren işe iade kararının mali sonuçlarının tamamını ödemekle yükümlü olur. Bu durumda 2011 yılında ödenmesi gereken 2010 yılına dair jestiyon priminin hüküm altına alınması gereklidir. Yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde davanın reddi isabetsiz olup, bozmayı gerektirmiştir.” (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 2014/36739 Esas, 2016/12929 Karar, 31.05.2016 Tarih)

İş hukukuna ilişkin davaların, uzman avukatlar nezdinde değerlendirilmesi ve açılması muhtemel davanın bir adana iş avukatı ile takibi önem arz etmektedir.

Diğer makalelerimize buradan ulaşabilir veya büromuzdan randevu almak için buraya tıklayabilirsiniz.

Bu makalemizde Yargıtay 22. Hukuk Dairesinin fazla mesai prim ilişkisi ile ilgili bir kararına yer veriyoruz. Karar, primle çalışan işçilerin fazla mesai alacakları ile ilgilidir. Karara göre fazla mesai prim ilişkisi nde, prim, mesai yapılsa da yapılmasa da işyeri uygulaması gereği şartlar oluştuğunda işçinin hak kazandığı bir ödemedir. Dolayısıyla prim fazla mesai ücreti yerine geçemez. Prim ödemesinin fazla mesai ücretinden mahsup edilemeyeceğine karar verilmiştir.

Fazla Mesai Prim İlişkisi

YARGITAY
22. HUKUK DAİRESİ
Esas Numarası: 2016/23186
Karar Numarası: 2019/21129
Karar Tarihi: 14.11.2019

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmekle, temyiz talebinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi … tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Davacı isteminin özeti: Davacı vekili, müvekkilinin davalı işyerinde 2009 yılının 12. ayından iş sözleşmesini feshettiği 2014 yılının 4. ayına kadar uzman lojistik sorumlusu ve kategori yöneticisi olarak çalıştığını, fazla çalışmalarının karşılığının kendisine ödenmediğini, iş sözleşmesini haklı nedenle feshettiğini beyanla kıdem tazminatı ve fazla çalışma ücreti alacaklarını talep etmiştir.

Davalı cevabının özeti: Davalı vekili, dava konusu alacakların zamanaşımına uğradığını, davacının istifa ettiğini beyanla davanın reddini savunmuştur.

Mahkeme kararının özeti: Mahkemece, toplanan delillere ve bilirkişi raporuna göre, davanın reddine karar verilmiştir.

Temyiz: Karar davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.

Gerekçe:

1-Dosyadaki yazılara toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre, davacının aşağıdaki bendin kapsamı dışındaki temyiz itirazlarının reddine karar vermek gerekmiştir.

2-Fazla çalışma yaptığını iddia eden işçi bunu ispatlamakla zorundayken fazla çalışma ücretlerinin ödendiğini işveren kanıtlamalıdır. Somut olayda davacı fazla çalışma ücretinin ödenmediği gerekçesi ile iş sözleşmesini haklı nedenle feshettiğini ileri sürmüş, davalı işverence davacıya satış primi ödendiği, davacının ücretine fazla mesai ücretinin dahil olduğu ve iş sözleşmesinin istifa suretiyle sona erdiği savunulmuştur. Mahkemece davacının istifa ettiği ve aldığı primlerin fazla çalışma ücretini fazlasıyla karşıladığı gerekçesiyle dava konusu kıdem tazminatı ile fazla çalışma ücreti taleplerinin reddine karar verilmiştir. Öncelikle davacı tarafından iş sözleşmesinin fazla mesai ücretlerinin ödenmemesi üzerine haklı nedenle feshedildiği ileri sürülmüş ise de davacının imzasına havi mağaza çıkış görüşme formu başlıklı belgede; fesih sebebini “farklı bir sektörde çalışma isteği” olarak açıkladığı, davacının fesih gerekçesi ile bağlı olduğu ve fesih gerekçesi olarak belirtilen “farklı bir sektörde çalışma isteği” ibaresinin eksik ya da hiç ödenmeyen işçilik alacaklarını kapsamadığı düşünüldüğünde kıdem tazminatı talebinin reddinde isabetsizlik bulunmamaktadır.

Fazla çalışma ücreti talebi yönünden davacının aldığı primlerin fazla çalışma ücretini fazlasıyla karşıladığı gerekçesiyle söz konusu alacağın reddine karar verilmiştir. Ne var ki, prim ve fazla (mesai) çalışma birbirinden farklı kavramlardır. Davacının aldığı satış primi yaptığı satışlara bağlı olarak davacıya yapılan bir ödeme olup esas itibariyle çalışanı özendirme ve ödüllendirme amacına matuf ek ücret niteliğindedir. Fazla çalışma karşılığı yapılan ödeme ise bizatihi ücretin kendisidir. Fazla mesai yapılsın veya yapılmasın, işyeri uygulaması gereği şartlar oluştuğunda prim ödemesine hak kazanıldığı nazara alındığında, prim ödemesinin fazla çalışma ücreti yerine geçtiğinin kabul edilerek, fazla çalışma ücreti alacağından mahsup edilmesi isabetli olmayıp bozmayı gerektirmiştir.

SONUÇ: Temyiz olunan hükmün yukarıda açıklanan sebeplerden BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 14.11.2019 gününde oybirliğiyle karar verildi.

Fazla mesai ücreti ile ilgili ayrıntılı bilgi almak için ilgili makalemizi BURADAN okuyabilirsiniz.

İş akdinin haklı nedenle feshedilip feshedilmediğinin tespiti, fazla mesai prim ilişkisi, fazla mesai ücreti alacağının hesaplanması ve fazla mesai davası açılması gibi işlemlerinin alanında uzman avukatlar nezdinde yapılması ve açılması muhtemel davanın bir adana iş avukatı ile takibi önem arz etmektedir.

Diğer makalelerimize buradan ulaşabilir veya büromuzdan randevu almak için buraya tıklayabilirsiniz.