Asıl işveren alt işveren ilişkisi 4857 sayılı İş Kanunu’nun 2. maddesinin 6. fıkrasında basitçe tanımlanmıştır. Kanuna göre asıl işveren alt işveren ilişkisi Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren ile iş aldığı işveren arasında kurulan ilişkidir. Asıl işveren alt işveren ilişkisi asıl işverenin, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak her türlü yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumlu olmasını sağlar.
Asıl İşveren Alt İşveren İlişkisi
Asıl işveren ile alt işverenin alt işverenin işçilerinin işçilik alacakları vb. diğer sorumluluklarından birlikte sorumlu tutulabilmeleri için alt işveren işçisi, alt işveren tarafından alt işverenin aldığı işten dolayı bu süre zarfında sadece bu işte çalışmış olmalıdır. Aksi halde işçiler sadece asıl işverene ait işyerinde değil farklı işverenlere ait çeşitli işyerlerinde çalışıyorlarsa, asıl işveren alt işveren ilişkisi söz konusu olmaz.
Yine alt işverene verilen iş, işyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin, asıl işe bağımlı ve asıl iş sürdüğü müddetçe devam eden bir iş olmalıdır.
Alt işveren işçisi, alt işveren tarafından alt işverenin aldığı işten dolayı bu süre zarfında sadece bu işte çalışmış ve alt ve asıl işveren arasındaki ilişki sona erdiğinde veya asıl işveren alt işveren ilişkisi devam ederken iş ilişkisi sonlanmış ise, işçinin feshe bağlı alacakları dahil tüm işçilik alacaklarından asıl işveren, alt işverenle birlikte sorumludur.
Asıl işveren alt işveren ilişkisinde birlikte sorumluluk deyiminden tam teselsül anlaşılmalıdır. Dolayısıyla asıl işveren ve alt işveren, alt işverenin işçilerine karşı müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulur.
Asıl İşveren Alt İşveren İlişkisi ile İlgili Yargıtay Kararları
“…Somut olayda, davacı davalı Sağlık Bakanlığı ile diğer davalı ……. Ltd. Şti’nin imzaladığı sözleşme kapsamında sekreter olarak çalışmıştır. Mahkemece davacının kesinleşen işe iade davasına atfen davalılar arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunmadığı gerekçesi ile davalı Bakanlık aleyhine açılan davanın husumetten reddine karar verilmiştir. Davalı ……. Ltd. Şti.’nin, davalı Sağlık Bakanlığına ait işyerinde bilgi işlem hizmeti alımı işini üstlendiği, davacının ise davalı Sağlık Bakanlığına ait işyerinde, diğer davalı şirketin işçisi olarak münhasıran çalıştığı, davalı Sağlık Bakanlığının asıl işveren, davacıyı çalıştıran ……. Ltd. Şti.’nin ise alt işveren olduğu anlaşılmaktadır. Hal böyle olunca davacının alacaklarından alt işveren ile birlikte asıl işverenin de müştereken ve müteselsilen sorumlu olduğu gözetilmeden davalı Sağlık Bakanlığı aleyhine açılan davanın reddine karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir…” YARGITAY 22. HUKUK DAİRESİ Esas Numarası: 2015/11169 Karar Numarası: 2016/17967 Karar Tarihi: 16.06.2016
“…4857 sayılı İş Kanunu ile asıl işverenin, bu Kanundan, iş sözleşmesinden ve alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerden sorumlu tutulması şeklindeki düzenleme, asıl işverenin sorumluluğunun genişletilmesi olarak değerlendirilmelidir. Bu durumda, ihbar, kıdem, kötüniyet ve işe iade sonucu işe başlatmama tazminatları ile ücret, fazla çalışma, hafta tatili, bayram ve genel tatili, yıllık izin, ikramiye, pirim, yemek yardımı, yol yardımı gibi tüm işçilik haklarından birlikte sorumluluk esastır. …” YARGITAY 22. HUKUK DAİRESİ, Esas Numarası: 2016/6543, Karar Numarası: 2016/12675 ,Karar Tarihi: 28.04.2016
ASIL İŞVERENİN ALT İŞVEREN İLİŞKİSİ
SİGORTA PRİMLERİNDEN SORUMLULUK
“…Taşeron şirket tali işveren olduğundan işi gördüğü dönemde çalıştırdığı sigortalılara ilişkin primlerden doğal olarak sorumludur. Bunun yanında, asıl işveren de bu borçlardan taşeronla birlikte müteselsil bir biçimde sorumludur. Diyelim ki, Sözleşmede devir karşılığı, ya da devrin bağış yoluyla yapıldığı konusunda bir açıklık da yoktur…” YARGITAY HUKUK GENEL KURULU, Esas Numarası: 1989/10-717, Karar Numarası: 1989/43, Karar Tarihi: 01.02.1989
ASIL İŞVERENİN ALT İŞVEREN İŞÇİLERİNİN
ALACAKLARINDAN MÜŞTEREKEN SORUMLU OLACAĞI
“…Alt işveren, üstlendiği iş için görevlendirdiği işçilerini sadece o işyerinde aldığı işte çalıştırmalıdır. İşçiler sadece asıl işverene ait işyerinde değil de, farklı işverenlere ait çeşitli işyerlerinde çalışıyorlarsa, o işçilere açısından asıl işveren-alt işveren ilişkisinden söz edilemez. Alt-asıl işveren arasındaki ilişki, niteliğine göre, eser, taşıma, kira gibi sözleşmelere dayanır. Alt işveren üstlendiği işi sözleşme koşulları doğrultusunda, ama kendi adına ve bağımsız bir biçimde yürütür. Çalıştırdığı işçilerle kendi adına iş sözleşmesi yapar; gerekli talimatları verir; işçilere ücretlerini kendisi öder; ücret bordrolarını düzenler; SSK primlerini yatırır…” YARGITAY 9. HUKUK DAİRESİ, Esas Numarası: 2011/3496, Karar Numarası: 2012/48, Karar Tarihi: 16.01.2012
ALT İŞVEREN ASIL İŞVEREN İLİŞKİSİ FESHİN GEÇERSİZLİĞİ VE İŞE İADE DAVASI
“…Davalılar arasında güvenlik hizmeti alım sözleşmesi ile davalı Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu Adana Bölge Müdürlüğü ile bağlı yurt müdürlüklerinin güvenlik işinin yapılması için sözleşme yapıldığı, davacı işçinin işvereni olan şirketin bu işi üstlendiği, davalılar arasında asıl-alt işveren ilişkisi olduğu, davacının iş sözleşmesinin davalı alt işveren tarafından geçerli neden olmadan feshedildiği dosya içeriğinden anlaşılmaktadır. Mahkemece feshin geçersizliğine karar verilmesi ve işe iade yönünden davacının alt işveren nezdinde işe iadesine ve asıl işverenin alt işveren ile birlikte işe iadenin maddi sonuçlarından birlikte sorumlu tutulması yerinde olup davalı Kredi ve Yurtlar Kurumu Genel Müdürlüğünün temyiz itirazları yerinde değilse de davalılar asıl-alt işveren olduklarından davanın her iki davalıya karşı birlikte açılmasının gerekliliği karşısında…” YARGITAY 7. HUKUK DAİRESİ, Esas Numarası: 2013/14937, Karar Numarası: 2013/13007, Karar Tarihi: 19.06.2013
Adana iş avukatı olarak diğer makalelerimize buradan ulaşabilir veya büromuzdan randevu almak için buraya tıklayabilirsiniz.